Ushbu yozyatgan xatim shomoldek shoshib, daryodek toshib tez kunlar ichida yetib malim bo"lsinki, o"shal bizga dushmon do"latlarga qochib ketib, ettan - bettan pirzdntmizga kesak, har - xil nersalardi otyatgan muxalipat vakillariga deb bilgayman. Assalomu aleykim, hurmatluk muxalipat vakillari. Yaxshi yuripsilarma? Dimag"lar chog"ma?Kecha donalardi donasi, przdntimizga tosh otyatkanilar to"rasida telbazo"rda aytishti. O"z ko"ziminan ko"rishibti. Eshitib ancha xapa bo"llik. Shuytib tosh otasilarma? Przdntmizga tiyib ketsa nima bo"ladi - a? Ko"zi irg"ib chig"ib qosa, yo bosh - moshi yollip, peshanasi nosqovog"dek g"urra bo"sa munga kim juvopparadi?
Przdntimiz silardi chet do"latlarga chig"orib yuborganiga rahmatilarmi bu? Xo"kmatimizga ming rahmat, osmonimiz misappo. Hoyatimiz poravan. Oylûxlardi voxtida olyappiz. Do"latimiz g"amxo"rlûxlariga labbay deb juvopparib, tabiat injûxlûxlarini motanatminan mordanavar yengib yillûx pilonlardi ortig"iminan bajaryappiz. Iye, vo"zimdi tanishtirmappanu. Meni atim Mizapparjon. Metirkamda Muzg"oppor. Pasportimda Mizhappar. Qishlag"doshlar erkalatib Bilshappaljon, goyida aytkani erinip Shappali deyishadi. Muna tanishivollik. Aytkanday, nima deyatuvdim? Ha, Xo"kmatka rahmat. Nondi orzon qilli. Odam osh, go"sh yemasayam o"lmaydi. Bizga to"lüka non orzon bo"sa bo"g"ani. Kiyim yirtilsa yamab - yasqab kiysa bo"ladi. Lekin, qorindi yamab bo"lama? Muna, yaqindayam qopti qo"ltig"lavop non istab yuruvdik. Xozir non xo"kmatka rahmat, bor. O"sha qop qo"ltiqlab yurilgan paytlardagi bir voqiya xich esimdan chig"meydi. O"zi achinarlik voqiya ommo, esimga tushsa kulgim kep vo"zimdi to"xtatomiman. Tovba qillim, astaxprillo deb tindag"imga qarasamam kulgim to"xtamaydi. Qoreng, Lattaqishlag"lik qandashimiz Qurumbo"y poqta moyi istab bozorga borsa, bir valadi baklashka, shisha bo"nkalarda paxta yog" sotyatkanakan. Narxini so"rasa yog"purush orzon narxti aytibti. Qurumbo"y "Orzonginaykan, ko"prog" olo"rey, ortib qosa picha ustama qo"yib qo"ni - qo"shnilarga sotvoraman" deb uch letr opti. Kegin ox yog"di uyiga opkesa onasi bechara ancha xursan bo"p esi ketibti dagin, o"shi poqta moydan olib, extiyatkallikminan qozonga quyibti. O"choqqa o"tinminan tezagdi qalab yaqip endi bir osh qileyk emasa deb mayda - chuydalarni to"rg"ashtirishga tushipti. Ommo poqta moyi hadeganda qizib dog" bo"lo"rmapti. Qurumbo"y olovdi yanayam balatlatipti. Bir mahal ding, mundey qarashsa, qozondagi yog" qaynayatkanimish. Keyin bilishsa, so"vdo"gar xaramidan bo"g"an Qurumbo"ydi aldab, poqta moyi o"nniga uch letrlik shisha bo"nkadagi sovuq choydi bervorganakan, svo"luch. Qurumbo"y bechara bir xapta yo"l kira sarp qp bozorga qaxnadi. Lekin yog"purush xaramidan bo"g"andi topomadi. Endi muna qimmat bo"sayam yog"lar bor. Hamma nersa yetallik. To"xliqqa sho"xliq deb ba"zi bir odamlar chirag" o"chyatganidan shikoyat qiladi. Menga qosa, iliktir degan narsani, chirag"di umuman o"chirib teylash kerak. Teskari aylantiraman deb icho"chigdi kavlayatkanda nechta odam to"k urib o"ldi. Nechtasini tomidagi primichkasidan o"t chig"ib uyi yonib ketti. Bu iliktr degani kapori ziyonakan odamga. Chirag" o"chsa yana qayta yaxshibasmi, bola - chaqalar ettaraq uxleydi. Qishlag"imizda xar kuni ettadan kechgacha chirag" o"chadi. Kecha kechki payt og"ilxonada mollardi tagini tozalayatsam, ko"chada odamlar "Urrrro"o"o"o"v !" deb baqirvoruvdi yuragim yomon bo"p qolishiga jichcha qolli. Revolyutsiya boshlanib Boshiga budenovka kiyip ot choptirip, qilich o"ynatip Saytmirat akam boshliq mu xalipat kepti deb o"ylappan.
Yug"irib ko"chaga chig"ib "Ha, nimaga baqiryapsilar?" desam "Chirag" yonganiga baqiryappiz" diydi. Bu odamlarga xayronsan. Birovlari gaz yo"q deb g"udranib yuradi. E, menga qosache, gazdiyam umuman yo"qotvorish kerak! Shu gazdi deb bultur uyimizga o"t ketib qolay degan. Qaxraton qish. Eshak chilla. Sovuuuq. Gaz yo"q. Eski - tuski, juldur japolarga o"ranib, so"vqatib, gildirab o"tiramiz . Hamsoyamiz O"rinbo"y mato"r o"rnatib quvirdagi bor gazdi tortivog"an kunlar. Qishlag"da hamma mato"r qo"yvog"an. Menam o"gey dadamminan o"gey onamga oytip maslaxat qipturib "Temirchilik"dan mato"r opkellim. Kanserva bo"nkasiga joylangan mato"r. Uyga kelib mato"rdi uladim. Qorasam, gaz guvillab yonyapti. Hash - pash deguncha uyimiz isib xommom bo"p napas obo"mey ketti. O"gey dadamminan mehribon o"gey onam xursaaaant, becharalar. Men poqtalik pufaykamminan, itting terisinnan tikilgan telpagimdi chechip maykachan bo"vog"anman. Tellab kettik. Bir mahal ding, binasa "Chirrrr - chirrrr" qip turip mato"r "Baaaaaang"g"g" !" etib portillab ketsa bo"lama? Mehribon o"gey onam bechara qo"rqib ketib "Voy dod, yardam berinar !" deb baqirdi. Men neso"pqog"anman. Rangim axagdi singari oqarib ketgan. Qorasam pechkamiz oldidagi po"stakminan matras yonyapti. Yug"iriib borib olovdi tepalay boyladim. Bir voqt shimimga o"t ketib poychalari tizzamgacha yonib ketdi. Shimim bir sekuntti ichida sho"rtik bo"pqolli. Yaxshiyam baxtimizga moto"r o"lib, gaz O"rinbo"ylardikiga o"tib ketdi. Olovdi bir narsa qib o"chirdik. O"sha - o"sha gazdan qo"rqaman. Shu - shu qishda tezak yoqamiz. Endi aytovrsam gap ko"p, ko"mir oz.Ko"mir umuman yo"q. Hurmatlik muxalipat vakillari, silarga maslaxatim chet do"latlarda indamey yuro"rinar. Bizminan ishinar bo"masin, xo"ppi? Indaqa tosh otmenar, ayb bo"ladi. Toshti bir - birinarga otib yuro"rinar.
Hurmatminan Mizxappar.
21 inji yonaver, 2008 inji yil. Soxot 19 dan 15 milit o"tti.
Chapayip kalqo"zi.
Mizxapparning ikkinchi maktubi
Ushbu yozyatkan maktupim ham To"pondi singari o"kirib, Dovuldey bo"kirib tez kunlar ichiga yetib oy kabi ravshan bo"lsinki, o"shal chet do"latlardi misappo havosidan napas op o"z mo"xo"rkasini chekib yurgan hurmatlik Saytmirat akamga deb bilgayman. Assalomu aleykim, Saytmirat aka. Mendan so"rasez, menam yurippan chorig"imdi sudraaaab. Gapti cho"zmay yangilixlardan boshlo"reymi? Xo"p bo"ladi, aka. Birinji yangilik, Lataqishlag"lik qandashimiz Qurumbo"y qamalib ketti. Ayp o"zida. U guzarda menga uchrashib "Mizxappar, zo"r yangilix bor. Bitta qo"y so"yib ziyofat qisang aytaman" dedi. Men o"ylanib qoldim. Kegin: - Mayli, hoyatimiz poravan, osmonimiz misappo, hamma yo"q yetarlik. Indaqa bo"sa, ettaga kechki payt soxot o"n ikkilarda Tulkimozordagi somovorga to"planinar, bitta qo"y mendan - dedim. Qurumbo"y ishanmadi. Ha mayli, ishanmasang ishib ket, xojatxonaga chuship ket - dedim dagin, ettasiga so"zimdi ustidan chig"ib somovordi orqasida o"roqminan bitta qo"ydi so"ydim. Ayag"lari panjalik, mo"ynida tasmasiminan zanjiri bor, qulag"lari kesilgan qo"ydi.
Indaqa akilleydigan qo"ydi go"shti ko"kyo"talga doriykan. Pajennik kamandada ishleydog"on pochcham aytti. Xullas o"vqat piship dimlamani suzip opkesak Qurumbo"y xazar qp men itti go"shini yemiman dedi. Yo"ldashvo"y ayttiki, menga arag" o"sa bo"ldi, eshakdi go"shi bo"sayam yo"raman dedi. Men bo"pti indaqa bo"sa - deb tijorattan qarzga bitta arag" apkellim. Araq teppeykan. To"y to"ydek o"sin, pichag"vozlig o"masin deb kiygiz kitopka yozdirib yana bitta arag" opkellim. U araxtiyam oq urdik. Kegin yana opkellik. Shuytib deng, kayptan ko"zimizi jiliti chig"ib go"layip qollik. Men aqldi borida bilivolish uchun Qurumbo"yga: - Endi yangilikti ayt - dedim. Qurumbo"y chinchalag"iminan chishini buytib kavlab: - Muxalipatka yozgan maktupingdi sayt elon qipti - dedi kekirib. Qoreng, beadapligini, sizi Sayt dedi. Men: - E, Qurumbo"y, sen indaqa o"zingdan kattani senlashti urganma - desam, u injayib meni Qishlaqi , tuppppppoy, valinka dedi. Menam sarig"manda, achchig"im tez. Achchig"im chig"sa birovdi o"ltirmaslikka kapolat beromiman. Shartta o"nnimdan turip qiyomlardi tepalab, dastaxondi ustidan yurib borib Qurumbo"yga: - Nima deding? Qulag"im sal og"irroq, yana bir qaytarvor - dedim Yusup Yalangto"shka o"xshap. Men ancha - mincha qorateminan shug"illanganmanta. Mindey qorasam, dastaxonda boyana men irillay digan qo"ydi so"ygan o"roq yotipti. O"rag"di shappida ob endi Qurumbo"ydi so"yyatsam melisa kep qolli. U melisani ati uchaskabo"y Shgabuddinip. - Ha, nimaga mushlashishyapsan ikoving? - dedi strashniy letlant Shgabuddinip. Men bor gapti ayttim.Uchaskabo"y Shgabuddinip daptarga binasalardi yozib Qurumbo"ydi axtarip so"kti: - Ey - dedi, sen iplos - dedi - Saytmirat Sattaruvichti kimligini bilasami o"zi? Yigirma yildan baqa shunday katta qomaqxonani bir o"zi moxoratminan boshqarib kelyatkan byuk, tarixiy sarkardani senlaysanmi -a, e, xaramidan bo"g"an ko"rnamak?! - dedi. Qurumbo"y indamey turo"rmastan: - Men Mixalipatdagi saytti aytyappan deb o"tiriptita, qoreng. Bu gapti eshitib Uuchaskabo"y Shgabuddinip ko"zi kasasidan chig"di. Kegin yarmini o"rischalab yarmini o"zbekchalap: - Nu paskudaaaaa! Sen hali Saytmirat Sattaruvichga to"xmatam qilasami?! Vsyo, kayuk tebe, kazyol! Men senga muxalipatti ko"rsataman! Ya tya poqaju gde raki zimuyut!- deb baqirdi dagin, Qurumbo"ydi rugzakka o"xshab osilgan ketiga teviiib - tevib uchastkaga apketti. Yaqinda so"t xo"km chiqarib Qurumbo"ydi "Men Xizbittaxlildi a"zosibasman" diyishigayam qoramey majbuur to"qqiz yilga kesvorishti. Beadaplik yomonakanta, Saytmirat aka. Mana Qurumbo"y beadapligi tupaylik qomalip ketti. Otam raxmanlik mashoyixlardan matal aytaritti:
Aningdek bulbuli shirin napastir,
Tilidin ul giriptori qapastir.
Kecha deng, Qurumbo"y bitta melisaga picha pora berip qomaqxonadan menga xat chig"oripti. Men melisadan xatti ollimu o"qigani, to"g"risi yuragim betlamadi. Rasaaaa aynip - achip, changitip so"kkan bo"lsa kerak dedim dagin baribir qizig"ip xatti ochtim. O"qisam, Qurumbo"y: - Rahmat senga, Mizxappar. Bu yaxshiligingdi u dunyoyu bu dunyo unutmiyman. Muna, sen tupaylik shundey baxtka misharrap bo"p to"qqiz yilga qomalivoldim. Sendan intimos, bizi uydegilarga aytip qo"y, ularam tezda bita - yampa jinoyat sodir qip xich yo"q besh - o"n yilga kesilishvosin. Chunki, qomaqxonadegi hoyat tashqaridagi hoyattan yaxshiykan. Bu yerda nonminan o"vqat, kiyim - bosh berisharakan - dep yozipti. Xoyran bo"llim. Becharani bosh - moshiga melisalar buytip temir - pemirminan urgan bo"sa tom - pomi ketip qog"anga o"xsheydi deb o"yladim. Kegin: - E, baladan xazar, o"zidan kelip o"zidan ketsin dedim dagin, ko"lmak suvda qo"limdi yuvip qo"ltig"imga arttib endi uyga kirip ketyatsam janazaga chaqirip qolishti. Surishtirsam, uchaskabo"y Shgabuddinipti ustodi, boshlig"i, byuk sarkarda, sizi odashiz Saytmirat Sattaruvich vopot etipti. Men ishanmadim. Chunki Saytmirat Sattaruvich juda yosh, hali saksongayam kirmovdilarta, bechara. Men avvallari rahbarlar ya"ni bo"shliqlar o"lmasa kerak dep o"ylarittim. Ularam o"larakan. Obbo dep to"ppini kiydim dagin, usti boshimdi changiga tayammum qip janazaga jo"nadim. So"viiq, qor uchqunlap turipti. Paytovani qalin o"rap kazo"n o"tigimdi kiyvog"anman. Pochcham bergan o"tikdi. Saytmirat Sattaruvichti uyiga borsam odamlar uyasiga cho"p tiqilgan eshak arini singari to"zib yotibti. Kunda gay - guy qip, arag" ichip, turlik - tuman voz - vozlarminan shug"illanuvchi tomomi katta bo"shliqlar qo"l qovushtirip, mulla mushuk bo"b, qotorlaship turishipti xar zamonda ko"cha chetiga yoqip qo"yilgan to"ngak olovida isinib. Ichkarida madikar bozoridan pulga yollab opkelingan yig"ichi paryod chekip o"zini - o"zi urip "Mehribonim akammoooo, akammooo!", "Nomozxonim otammoooo, otammoo, otammo!" dep yig"lashyapti. Bir mahal eyniga kastim - shim, ayag"iga kavush, boshiga qora do"ppi kiygan, soqolini yaxshilap qirtishlagan domla kep: - "Qaniy emasa, mo"htaram o"rtag"lar, saplaninar, janaza o"qiymiz" dedi. Sap tortip janaza o"qishti boshladik. Domla Xo"kmatminan yutvoshimizdi shunaqa uzaq duvo qildiki, chachti qayzg"ag"iga o"xshap yag"yatkan qorga qorap turip so"vqatip, zerikip kettim. Muni ustiga domlani ikkita kurak chishi og"zini yumsayam yopilmasakan. Domlaga qoraaaap turip, birdan deng kulgim qistap ketti. "Bratets krolik" mitpilm esimga chuship quyondi ko"z ollimga keltirmaganimdayam kulgidan portlagudek bo"p buytip lunjim shishmagan bo"laritti. Kulgimdi zo"rg"a tiyip turippan. Zo"riqip bo"ynimgacha qiyyyyp qizarip ketganman. Shayton yomon bo"larakan, Sayitmirat aka. Ayniqsa ollimda turgan odam menga qayrilib qoraganda bettar bo"ldi. U odam chachini taqirbosh pashistlarga o"xshap oldirip do"ppisini salapanga o"rap kiyvog"anakan. Chidabo"madi. Qo"l qovushtirganimcha yerga qoravolip yelkalarimdi silkitip ovozsiz kulo"vrdim. Kulyappan, kulyappan qani endi kulgim to"xtasa. Shunda "Siniqdan boshqasi yuqadi" degan maqoldi to"g"riligiga qoyil qollim. Kulgiyam epidemiyani singari bir zumda boshqalarga yuqarakan. Qorasam yanimda turgan sapdoshlarimdan bittasi (Nazarimda uniyam shaytoni tezrag"akami) menga o"xshap yerga qoravolip astoydil kulyapti. Kegin deng ikalamiz bir - birimizga teng qoravorippiz. Ikalamiz bir - birimizga qorap nasha chekvog"an bangilardi singari kulo"rip qatip qoldik. Bir pas bizga qorap turip boshqalaram kulishga tushti. Kulgi ommaviy tus olli. Bizga domlayam qo"shilli. Bir mahal mundey qorasak, o"likdi egalariyam kulyapti. Kulo"rip ko"zlarimizdan yash chig"ib Xudoyo tovba qildim, Janaza buzalaq bo"lli.Xullas, Saytmirat Sattaruvichti vopoti kulgiga, xursanchilikka, aylanip ketti. Shunaqa gaplar. Mayli emasa, Saytmirat aka. Vaqt sal ziqrog"iydi. Men talaga borishim kerak. Chapayip kalxo"zida shudgarga yaxob beryappiz. So"raganlarga salom deng.
Barchaga hurmatminan kalxo"znik Mizxappar.
2 inji pebrol, 2008 inji yil. Kunduz soxot 13 dan 22 milit o"tdi.
Chapayip kalxo"zi.
Mizxapparning uchinchi maktubi
Ushbu maktupim shomoldi singari tezlikminan yetip mag"lim bo"lsinki, o"shal bizdi poravan hoyatimizdi ko"romedaqan chet do"latlardi misappo xovosidan napas op, o"z vodkasini ichib yurgan Saytmirat akamga deb bilodurman. Assalomu aleykum, hirmaxlik Saytmirat aka. Qalay, qozonday qorayip, somonday sarg"ayip, "Adashkan it kabi Pirqat qoyan borg"im bilolmasman" dep ashillalardi aytip, balalaykalardi chob yuripsizma shuytip? Dimag"lar chog"ma? Bir mashoyix aytkanakan:
Endi mendan so"rasez, menam yurippan aka, Chapayip kalxo"zida ishlap, shudgarlarga yaxob berip. Talalar oppoq qorminan qoplangan. Qoraaaap turip g"azal yozgiz kepketadi. Romontikaga berilip ketmey - a, aka? Xo"p bo"ladi. Yaqinda Qurumbo"ydi ko"rgani Qomaqxonaga borip kellim. Yaxshimi, yomonmi, Qurumbo"y qandashimiz. Sulton suyagidan tonmapti deyishkan eskilar, ke, shu g"aripti yo"xlap sovop ish qiley dedim dagin, bir yumalaq pamil choyminan to"rtta lo"li kovopti ikkita nondi orasiga op qomaqxonaga bordim. Borsam Qurumbo"y qomaqxona tashqarisida melisalarminan yaqalaship yurganakan. Melisalar uni xaydap: - E, qanaqa odamsan Qurumbo"y Qoramoygutalin Mo"riqul Tezak Tappitutuniy?! Xit qivordinu! Mana, qo"lingda so"tti qorali! Senga amnisiya tegdi, endi ozodsan! Bor, uyinga jo"na! - desa Qurumbo"y: - Nimaga endi menga amnasiya tegarakan?! Meni ozod qilishka haqqinar yo"q! Men oliy so"tka appilasiya, kassasiya shikoyati yozaman! Nega meni qamalish xuquqidan maxrum qilyapsilar?! Bu masalani oliy so"t chechmasa men Xumoyun Rayis O"ch tashkilotiga arz qilaman! - deb baqirdi. Melisalar binasa qp qochip turmani dorvozasini tambalavolishti. Qurumbo"y turmani dorvozasini mushlap : - Dorvozani och, iploslar! Och diyappan! - dep bag"irdi. Temir dorvozani dang"illatip tevip charchap oxiri mizokaraga kirishti: - Yaxshi, kelinglar kelishib olaylik. Men kamramda qop ketkan kirzavo"y o"tiglarimdi olamanu qaytip chig"aman - dedi. Melisalar ichkaridan: - Pashyo"l ti na uy! Seni o"zi zo"rg"a chig"ordik! Ichkariga kirvoseng seni yana sudra - sudra qilib yurishga toqatimiz yo"q! O"tigingdi xozir o"zimiz opchig"ipparamiz! - deyishti. Bir pastan kegin tikanli sim tortilgan duvoldan Qurumbo"ydi poyma - poy, tovoni yo"q kirzavo"y o"tiglari uchip o"tip "Top!" "Tup!" aytip chushti. Men borib Qurumbo"yminan salomlashtim. - Ha, kellingma, Mizxappar - dedi u o"tiglarini kiyishka xarakat qib.. Shu payt ichkaridan bitta melisa bag"irdi: - E, bratan, sizdan intimos, shu qandashizi aldap - suldap biyyettan apketing! Jonimizdan to"ydirvordiyu bu muttaxam Qurumbo"y Qurumsaq! Qamoqxona tarixinda bunday chiqin maxbusti endi ko"rip turippiz! - dedi u. Men Qurumbo"ydi insopka chaqirip: - Qurumbey, esingdi yig", o"shna. Yur, tezraq biyyettan keteyk - dedim. Qurumbo"y yerda yotkan mushttan kattaraq toshti opturip soqchilar minorasiga qoratip otti. Yaxshi sallat bola chap berip qolli. Emasa peshanasidan darcha ochilip qolaritti. Qurumbo"y o"zicha: - Ha, senlar shashmey tur, kampramat yig"ip qo"yimman. Yaqinda hammeni yaseyman - dep g"udranip qo"ydi. Men Qurumbo"ydi tinchlantirib aptabo"z bekatka qorap sudradim: - Do"sim, indaqa, tosh otma. Indan ko"ra ozod bo"g"aninga suyunsangchi. Boshinga qo"nmoqchi bo"g"an baxt qushini shuytib kaltak op haydeysami? - dedim. Qurumbo"y: - Men baribir qomalmey qo"ymayman, vek volya ne vidatü! - deb baqirgancha ollimga tushib keta boyladi. Yo"l yo"lakay men qizig"ib: - Qurumjon, hali Kampirovot yig"dim dedingma? Nima u? - deb savolga tutdim. Qurumbo"y chuntirdi : - Mujik, senda ponyatka boma o"zi? Kampramat bu vertuxaylardi grexlariyu! Qobil dubakka kompramat bor. Qara, o"zim kambaxolman. Shkonkada o"tirib "svetoy"imga chefirdan quyib icheyeeb ota kayp qilib o"tirsam. Qobil kirib semeykalargacha ashmonatü qilli. Men, Qobil, bu ishing za padlo desam. U menga qorab turib: - Ariston Qurumbo"y Qoramoygutalin Mo"riqultezak Tappitutuniy, sen kegingi payitta juda aqilli bo"p ketyapsan. Senga Qobil nukopoti berish keragakan - dedi. Qanaqa u Qobil nukopoti? - dedim men xayron bo"b. Mana, manavinaqa nukopot! - depturib Qobil qo"lidagi to"qmaqminan bo"ynimga qo"yvoruvdi og"riqdan tiriship mandalajo"pqollim. Xamma tomirlarim bitta bo"p, qo"llarim akashako"pqoldi - db qomag"da ko"rganlarini izaq voqt gapirdi Qurumbo"y. Men Qurumbo"yga: - Qo"y, buytib melisalarminan olishma o"shna, indaqa Qobillardan ixtiyat bo"g"in. Eski kitoplardayam keladiki, Qobil degan bola Xobil degan ukasini toshminan urib o"ltirganakan - dep unga nasaxat qildim. Qurumbo"y bo"sa: - Voy iplooos, u hali Xobil degan o"z ukasiniyam toshminan urib o"ltirganakami? Yaxshi aytting. Uniyam kampramatga qo"ship qo"yaman. - dedi Qurumbo"y. Biz aptobo"z astano"pkasigacha jim bordik. Astano"pkada odamlar to"planib turgan jeytta Qurumbo"y yana gapirishga boshladi: - Mizxappar, sen "Chigirtka o"yindi" bilasanmi? dedi. Men yo"x - dedim. U chuntirishka chushti: - Zonada kamboxollar to"planamiz dagin, ikkita gugutti ob shiqqillatib, chertib buytip cholib zonovskiy qo"shig"lardan xirgoyi qilamiz, Vek volya ne vidatü - Qurumbo"y shundey deb turib cho"ntagidan ikkita gugut olli dagin, shiqqillatib, chertib cholib ashilla ayta boyladi.
Turma meni makonim,
Aara vay,
Odinochkasi do"konim
Aara vay.
Ara vaaay vay,
vay vay vay vay
Bu qanaqa "Eralash" bo"ldiykin dep astano"pkadegi odamlar xoyran. Ular xoyran bo"g"an sari Qurumbo"y avjiga chig"adi.
Vladimirskiy tsentral
Veter severniy
Povesilsya tam prokuror...
Izvozchik, otvezi menya rodno"y,
Ya kak veterok segodnya volüniy.
Qorasam, bir-ikkitasi jinnixonaga tilpon qilib psixbrugadani chaqirish uchun maslaxatga massi kiydirishyapti. Men shartta taksi ushab Qurumbo"ydi moshinaga tig"dim dagin, uni binasa qilib aldab - suldab uyiga teylap keldim. E, xayriyat, qutuldim - deb yursam Yaqinda u uyga taklifnoma teylab ketibdi. o"qisam, Qurumbo"y meni to"yga taklip qipti. Uylanyaptikan. Qoryaxon degan qizga. Uyda itti terisidan tikilgan telpax boriydi. Ashi telpaxti "Adabyot va sinnat"gazitasiga o"rab pochcham bergan kirza o"tigimdi kiyip to"yga jo"nadim. To"yanani ko"rib Qurumbo"y xursanto"pketti. U karisti qo"yini terisidan tikilgan admanka telpaxti kiyvoldi. Qurumbo"y Qizil to"y qig"anakan. Kelinam o"tiribti to"ridagi istolda har zamonda cho"ynakka quyilgan araxtan qittak - qittak urip. Mexmonlarga barmatuxa tortishkanakan. Hammasi mos, bunni qizarib ko"zlari g"ilayo"pqog"an. Otarchi "Lazgi"ni aytyapti. Mamadiyorminan uch - to"rttasi o"rtani changitib, oyoqlarini shiqillatib, yelkalarini uchirib muqom qp o"yinga tushyapti.Bir mahal uch to"rtta yigit Qurumbo"yminan Qoryaxon tevalap o"tkan poyondozdi tolaship ketti. Tez orada poyondoz talashkanlar soni yana ko"payib ular bir - birini tortib dupir - dupirrrr qilib iyaqqa, dupir - dupirrrr qilib biyaqqa suriladi, gox duvolga borib urilsa, gox xandakka ag"anab ketishadi. Bir maxal ding, ular o"ljani tolashyatkan bo"rilardi singari ixrab, xirillab uzumdi so"kichagini ustuniga borib uriluvdi, tolxodadan qilingan ustun chirip qog"anakan, sinib "qars!" aytti dog"in, so"kichak qiyshayib ag"anab ketti. To"yxona chirag"larini simi so"kichakka baylanganakanta, simdan o"t chig"ib "porr! - porrr!" deb suvorka bo"p taaars! aytib portillap ketdi. Xotin - xalaj qiychuv qildi. G"ovur g"uvir to"palan to"s! Terrorchilik amalyoti sodir bo"ldi shikilik deb o"ylagan Amrikoni mexmon Mister Makento"sh qo"rqip ketib: - O, mayn Got! Mamma miyya! - db bag"irdi. So"g"in, chirag" o"chti. Mamadiyor omborxonadan sheytanchiraxti opchig"ip yaqib: - Tomom, endi o"rtaq miymanlar ilixtraseptagi transparmatur otvordi. Endi bir ikki oy Lataqishlaxta suvit yonmeydi! dedi. Mahallamizdi o"rtakash ustasi Komil sotarash to"ydagi qaxnashchilarga mrojayt etip: - To"y tomom! Qona emasa, hamma uy - uyiga, kapa to"yiga! dedi. Odamlar xapo"lib tarqap ketishti, Men Qurumbo"yminan xayrlashib: - Bo"pti emasa, Qurumboy, Qoryaxonminan baxtli bo"nglar. Muna mo"vi so"vug"di kunid uylanvog"aning yaxsho"ldi, oshna. Do"sim, endi indaqa qamalishti o"ylamag"in - dedim. Qurumbo"yo"sa: - E, yuzoshti o"tvosin. Xotinimminan oylaviy qomalvolamiz dedi. Men diydi, ulardi tinch qo"yip qo"ymiman. Tuxmat qilaman. Uyimga ato"m bo"mpa tashavorishti diyman. Sen muxalipatminan qalinsan. Mixalipatka maktup yozseng, ular qomalishimga yardam bervorishadi - dedi.
Mashnaqa gaplar, Saytmirat aka. Mayli emasa, men shashilyatuvdim. Dorilangan chigitti chigito"raga tashishim kerak. Bohorda u chigitlardi kilyankani tagiga ekamiz. Aytkandey, qochan kelasilar? Tezraq kep diktaturdi ketiga tevip - tevip taxtasidan chushirinar endi. O"zbek Xalqi qiylanip kettiyu. Yetar endi Vatangadeyo"lip yurganinar. Qaytip kelinar.Omalekigin urush qimenar. Urushtan poyda chug"meydi.
Xurmat minan Mizxappar.
Chapayip kalxo"zi.
Mizxapparning to"rtinchi maktubi
Po"stinga o"ranib, telpaxlardi kiyvob, sandalda o"tirib so"vixdan gildirab yozyatkan ushbu xatim tez kunlar ichida yetim maalim bo"lsinki o"shal chet do"latlarda do"llerlardi yig"ib, galustugdi tag"ib, sho"rtik kiyip kulüturniy bo"p yurgan xurmanlik Saytmirat akamga deb bilgayman. Solom, Saytmirat aka. Qaley, oyila ozalar xammalari yaxshi yurippa ? Xa yaxshi. Mendan so"rasez, menam yaxshi yurippan. Chapayp kalxozida ishlap,nosqovoqqa non bomi deb. Pillani pulini xaliyam og"animiz yo"q . Kecha achcho"t maylis bo"ldi. Bormasamam bo"larakan. Endi, achcho"tta besh-to"r so"m berishsa bita - yampa xunajin opqo"yaman desam qarz o"p chiqtimta,qoreng. E, yil o"nakki oy ishlab qarz o"p chiqamiya, odam. Picha g"o"zapoya sotib jiynab qo"yg"an pulim boriydi. Shu puldi yemey-ichmey ixtiyatlap yaxshi niyyatminan bitta ozg"in pichima qo"y oluvdik. Yetimdi og"zi oshka yetganda bunni qonapti deb tuvri aytkanakan mashoyixlar. Kecha oxuriga pichan tashab qo"yay emasa deb mindey og"ilxonaga kirsam ko"zimizdi oqu qorosi, yakkayu yolg"iz pichima qo"yimiz tilini buytib chig"arib sovuxdan muzlab xorom qotib yotibti. Chet do"latlarda odamlar itlariga kiyim kiydirarakan desa kularittim. Qoreng, ular ixtiyat qilarakanta itlarini. Menam qo"yimizga eski tuski telpaxlardi, poyma-poy bo"sayam kazo"n etixlardi, po"payka, pinjaxlardi kiydirib qo"ysam qo"yimiz bechara o"lmey qolamidiykin deb ancha apsuslandim. Yo"q yaxshi qossop qo"shnimiz picha pul berib qo"yimizdi o"ligini apchig"ip ketti. Qo"ydi o"ligini nima qilarikin, sira axlim yetmadi. Binasaga ishlatsa keraxta.
Biyil qish qattix keldi. Qossop xaramidan bo"g"an puldi rozo"mey berganakami bilmiman u bergan pulga bitta tovug" oluvdik deng, tuqum tug"sa go"shti yo"g"ida quymaq qib yeb turamiz deb. Shuniyam kechasi maxalliy alkashlar uvillab ketib somovorda pishirib yeb ayag"ini bizdi xovliga otvorib ketishibti. Qorasam to"vug"di ayag"iga xat beylanganakan. Xatti ochib o"qisam.- Mizxappar, o"shna, bundan kegin bozordan tovuq oseng sal semizrag"ini og"in. Biz tez-tez tovuqsho"rva ichib turishimiz kerak. Duxtir aytkan. - deb yozip qo"yipti. Qurumbo"ydi to"yidan kegin ilixtraseptagi transparmaturdi bo"nkasi otvorib bir oydan beri suvit yonmayatganiychun tovuxti katagiga to"k ulamaganiydimta. Xapo"lib iloyo ilovondo teshib chiqsin deb o"g"rilardi jaxriya qarg"adim. Qish juda cho"zilip ketti. Tezraq bohor keseydi. Biyil bohor kelamikin o"zi ? Qurumbo"ydan so"rasam mixalipatchilar biyil siyosiy bohor keladi diyishyapti - dedi. Siyosiy bohoram bo"lama ? - desam. Bo"ladi, Mizxappar, bo"ladi. Men siyosiy bohorga atap qamaqxonada g"azalam yozganman, doratqog"ozga diydi. Qaniy emasa o"qichi - desam u buytip qo"lini ko"tarip
Kameramdi oldida bir to"p
O"lik oppox bo"lip gulladi,
O"zbek - o"zbexti aldap qul qilib,
Rus, Qozoqqa sotip pulladi,
Har bohorda shu bo"lar takror
Har bohor xam shunday o"tadi.
Yaqinda vo bo"ladi deya
Przdn bizdi aldap ketadi.
deb qamoqxonada doratqog"ozga yozgan g"azalini yottan o"qidi. Nazarimda, shoyatki mengayam ixtibor kucheysa deb shunaqa pisqi-posot g"azallardi yozip yurarakanta bechara o"zicha daxo bo"p. U yana Siyosiy bohor kesa januptan Qaldirg"och, Karxo"naq, Chittak, Jiblajibonlarminan billa Baxit qushiyam uchip keladi - dedi. Qo"ysengchi - desam. Vek volya ne vidatü deb qasam ichti. Uni aytishicha baxt qushi Marip akamlardi uyini arqasida ishlamey yotkan suv minorasiga uya qurarimish dagin tuqum tug"ib bola ocharimish. Baxit qushi qanaqa bo"ladi o"zi ? - dedim qizig"ip. Qurumbo"y samovordi yer qimillaganda yorilgan jeytga so"vix chig"masin deb yapishtirip qo"yilgan pilakatti ko"rsatti. Mindey qorasam pilakatta mo"yni uzuuuuun bir xunuk obdastaga o"xshagan qushti rasmi turipti . Men ayttim baxay, baxit qushi kesa yaxshi. Ommo u qush uya qurip tuqum tuqqanda Yo"ldashvo"yminan Mamadiyorga ixtiyat o"lish kerak. Araqqa zakuska topomasa bu xaramilar yarim kechasi suv minoraga chig"ip baxit qushini tutip, tuqumini quymaq qip o"zini qozonga bosvorishadi dedim. Gaping tuvra - dedi Qurumbo"y . Keginn ikalamiz maslaxatka massi kiydirip , taxtadan baxit qushiga atap bir uy bir daliz oldi ayvon kvaltura qurdik dog"in burgadirimiz Kibryoxon akamdi yaniga bordik. Unga chuchuntirip yaqinda siyosiy bohor kelyaptiykan . Baxit qushiyam uchip kelarakan. Shu chun mano"vi bir uy bir daliz oldi ayvon kvartirani Qoradayrani bo"yida o"skan qari toldi ko"rinadaqan jeytiga o"nnatip keleyk diyappiz desak Kibryoxon akam gapimizdi maquldab kettik indaqa bo"sa ddlar baliqchilar kiyadigon eeeeeski kapusho"nlik yomg"irpo"sh kurtkasini chirindini ustidan ob kiyip. Biz uni aytkanini qp Qoradayroga qorap jo"nadik. Kibryoxon akam oldimizda ketip boryaptilar buytip - buytip jilpanglap yurip. Biz Qoradayrodi jorliklari ustidagi tor so"qmaxtan izaq yurdik. Bir maxal Kibryoxon akam mindey o"grilib "Tor jeytta osh yegandan ko"ra keng jeytta mush ye" deb mashoyixlar tuvra aytishkanakan. Tor so"qmaxta ketimdan ergashib turtip - itaro"rip qiynavordinar, men orqaga o"tvoley - dedi. Qurumbo"y ancha bilimlik logir ko"rgan bolata - Yo"g", siz akaxonimizsiz , burgadirsiz. Mixalipat tilida burgadirlardi, bo"shlixlardi lidir diydi. Siz lidirsiz. Shu chun siz doim oldimizda bo"lishiz kerak, biz lidrdi arqasidan boramiz- deb Kibryoxon akamdi xurmat qldi. Men lidir - pidir degan narsalarga qizixmasamam Qurumbo"ydi gapiga qo"shildim. Shuytib men , Qurumbo"y va Kibryoxon aka uch kishi qushti inini tolga o"nnatip kellik. Burgadir ayttiki, Mizxappar siyosiy bohorminan baxit qushiyam keladi diyapsilar. Baxit qushiga meni uncha ishanchim yo"g"raq. Dmaqchimanki, baxit qushiga kvaltura berilsa u O"zbekistonda shareyitlar yaxshiykan, tekin kvaltira berarakan xammenar shiyaqqa kelo"rinar dep bashqa qandashlariniyam chag"iradi. Natinjada ming - millionlap baxit qushlari uchip keladi. Vatanimizdi misappo osmoni baxit qushlaridan qooop - qorayip qorong"i bo"p u yovuz qushlar uzun - uzun dumlariminan shomol chig"arip uchip qo"qqistan przdntimizdi cho"qivosa nimo"ladi? Shuni o"ylamadinarmi? Saal mano"vi oshqovoxti ishlatiynar. Indan ko"ra o"g"itti taship talalarga sharbat chig"orinar dedi. Shu - shu muna maxalliy o"g"itti qopka sob tashiyappiz. Siyosiy bohor kelishini orzig"ip kutip.
Mayli emasa, Saytmirat aka. Men tezraq o"g"itti tashiy. Xayr, aka, so"raganlarga solom ayting. Hammaga hurmat - ihtiromminan Mizxappar.
2008 inji yil, 13 pebrol. Chapayip kalqo"zi.
Mizxapparning beshinchi maktubi
Derzindi panaryog"i dep o"ylap tutantiriq qilish maxsatida o"chaxtagi tezakka quyip, gugut chag"ip alangada chachlarimdi olmish prasani, mo"ylovimdi yarmi kuyip ketip yozyatkan maktupim zudlikminan yetip molim bo"lsinki, o"shal impralizmdi o"chag"i bo"g"an izaq ellarda, registronlarda qisqichbaqa, langust - mangustlardi alvon turlik ko"katlarga qo"ship yep, iskuzmi, okey, tenkyu dep yurgan xur mentlik Saytmirat akamga dep bilodurman.Solom, mister Saytmirat aka. Qalay, Vatandashtlar yaxshi yurippa? Ha, yaxshi. Ko"z tiymasin. Menam yurippan, aka, so"lagim og"ip, ketmonimdi yelkaga teylap, qo"ltig"imdi g"art - g"urt qeylap.
Kecha qoreng, so"lagim taladagi tutka ilaship qog"anakan to uyga yetip kegunimcha uzilmapti. Nazarimda so"vig"im oship ketipti o"xsheyt. Pasmaxallalik Mezmonali aka degan do"xtirga uchrasam yutamin yetishmaganidan mukchayip qog"an duxtir quvvv - quv yo"talip: - Uka, sizminan biz qandashakanmiz - ddlar. -Iye, nimalar dyapsiz Mezmonali Kalamushtabassumovich, men qanaqasiga sizga qarindash bo"laman? Yuz tuzilishimiz o"xshameydiyu. Meni kallam sharsimon, siz bo"sa qoreng, qanaqa eshshakbetsiz.Burnnizam asvopka o"xsheydi.(Duradgarlardi asvopiga) Muni ustiga qoshiziyam qirib, mo"ychinakminan terip yurarakansiz - ddm men duxtir Mezmonali akani ko"kyo"tali yuqib qomasin degan ezgu maxsatminan ûlaji boricha napas omaslikka harakat qip.
- E, Mizxapparjon, biz dardqandashakanmiz dmaqchiman.Bu dard quruq non - choy ichip yuro"rishti oqibatida poyda bo"ladi. Qona inni hich yo"q xaptada bir qozon qaynap tursa so"vixchanlixtan qutulip misappo bo"p ketarittik - dedi og"ir bemor duxtir Mezmonali Kalamushtabassumovuch.
Gapti aynaltirmey yangilixlardan boshlo"rey - a, aka? Xo"p bo"ladi. O"tkan xapta Qurumbo"ydi xotini Qoryaxondi to"vi aynip qolli. Qurumbo"y uni "Tez yardam"ga bosip baniysaga oborsa Qoryaxondi duxtirlar kilyankani orqasiga olib o"tishvop navbatminan izaaaaq tepshirip terapiyaga yotqiziship qo"yipti. Qurumbo"y xotiniga: - Qoryavoni, shashilishta xich narsa omey kelo"rippan.Emasa men uyga borip sizga to"viq sho"rva qip, chaynak - piyala, dastaxon, yog"och qoshiq apkeley vek volya ne vidatü - depti dagin, uyiga ketipti. Bechara to"viq sho"rvani op, qanatlari yo"q shayton avarasini mnp sakkiz - sakkiz qip baniysaga kesa, terapiyada xotini yo"q. Xoyraaaaaan bo"p bitta duxtirdan: - Duxtirboy, mano"vi palatkada meni xotinim yotuvdi Qoryaxon degan, pamilasi Mallayuva. Qani u? - desa duxtir: - xaligi, o"zga sayyoralik gumanoidlarga o"xsheydaqan xotinmi? - dep so"rapti. - Ha - ha, bo"yi bir metru yigirma sakkiz santimetr, qorato"ridan kegan, g"ilay, bir oyog"i sal kaltaroq, qorin sogan, og"zi katta, baqbaqasi suzma xaltaga o"xsheydigon, qalin payvasta qoshlik, ikki beti bulüdogdi yuzidek osilgan, yuzi Tundrada bug"u baqadigon ayollardi yuziga o"xshaship ketadi - dep juvop beripti Qurumbuy.
- U bizdi kasalmasakan, raddomga o"tkizvordik - depti - duxtir. Qurumbo"y bettar xayron bo"p: - Iye, nimaga raddomga o"tkazasilar? desa duxtir buytip yelka qisipti. Qurumbo"y yug"irganicha qopdagi chaynak piyala yog"och qoshiqlardi shiqirlatib, raddom tomonga o"tipti dog"in, xotinini surishtiripti. Surishtirsa, bir oq xalat kiygan ment sestra tuynixtan boshini chig"arip: - Kiyov bola, suyunchini cho"zing! Patma - Zo"vra qiz ko"rvoldiz! Sizdi tug"uriqxona mamryati nomidan tabrikleymiz! Sizga oilaviy baxit, Vatanimiz taraqqiyoti, dimkrotik jamyat qurish yo"lidagi bunyotkorlik poxoliyatingizda ulkan muvappaq - paq - paq uyatlar tileymiz!- depti. Bu gapti eshitip Qurumbuydi tomi ketip qolishiga jichcha qopti. Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaanchadan kegin o"ziga kep: - Iye, qizig"u, uylanganimga endi bir oy bo"g"an bo"sa qaytip parzan ko"raman? Qoryavoni yumronqozixmidiki bir oyda tuxsa... Ey, mentsestralar! Yorimdi chaqirvorinar. Bir militka qorap qo"ysin biyaqqa - depti. Mentsestralar Qoryaxondi derazani yaniga apkelishipti. Qurumbo"y xayajondan tellap, tomog"i qurip, yag"ir do"ppisiminan bo"ynini buytip artip: - Qoryavoni, sizdi tug"di dep eshittim, shu rosma? Axirr... - desa, xotini; - Ha!? Nima, axir? A? Nima axir? Shungayam rashk qilyapsizmi?! E, xaloyiq! Bu rashkchi, zolim erdi dastidan dooood! - dep raddo"mdi boshiga ko"tarip bag"iripti. Qurumbo"y mijg"ilangan yag"ir to"ppisini boshiga kiyipti dog"in achchuvi chig"ip: - Qoryavoni, siz meni qulag"imga uyg"urlardi lag"manini ilmeng. Bu ishiz uchun sizi moykaga tortip qo"yarittimu lokigin kekirdagingizdi ochkan shtir, yuragizga sanchilguvchi buguz zatochkayam xoram bo"latta. Soddaroq qip aytsam siz so"yishkayam noloyiqsiz, vek volya ne vidatü . Bugundan ixtiboran siz qumtalaqsiz! Yani, yer yuzidagi tamomi sahro, biyobonlardi qumini xesbicha talaq qildim sizdi!Xayr, yaxshi qoling, barishnya - dep Lattaqishlaqqa qaytipti. Qoryaxon toy paxtadek ulkan ketini qilpillatip o"yinga tuship: - Ketsang ketovur yorim ! ha! Yana bitta sevgonim! - dep ashilla aytipti. Shundan kegin Qurumbo"ydi qaynasi qo"shmachi Xongirl opa Qoryaxondi raddomdan apchig"ip, so"tlarga picha kaplama qildi dagin, ikssprtizadan "Patma - Zo"vra chaqalaqlar Mallayip Qurumbo"y Chirmashvek uliga qorashlik" degan mazmunda qoror chiqartirdi. So"t Qurumbo"yga ikkita yo"ldi taklip qilli. Birinjisi, bolalardi yaxshilikcha tan op aliment to"lash, ikkinchisi tuban jinoiy moddaminan zonaga ravona bo"lish. Qurumbo"y indaqa rasvo moddaminan qomalish mujik odamga za padlo dep aliment to"lashka rozi bo"lli. Bir tomonda qarrrri - ena, yana bir yaxta norasta Patma - Zo"vra buvaxlar. Shulardi o"ylap Qurumbo"y bir kuni menga: - Mizxappar, o"shna, men inni biznesminan shug"ullanmasam bo"meydi shikilik - dedi budenopkasini qo"ltig"iga qistirip, tindaxlari ayixti tindag"iga o"xshap vo"sip ketkan ikki qo"lida boshini xapsalaminan, g"art - g"urt etkizip, qayzg"aqlarini qor yag"yatkandi singari to"zg"itip, maza qp qaylab.
- Qanaqa biznes? Hozir bu diyorlarda biznes qoptimi? - dedim men. Qurumbo"y budenopkasini qayta boshiga kiyip: - Men lo"lilarminan yirik xalqaro shartnomani imzolab, vo"zimdi biznes partnerlarima supatlik alimin yetkazip berishti o"z zimmamga ollim - dedi. Men xoyran bo"p:- Supatlik alimin? Qayttan olasan supatlik alimindi? - dedim.
Qurumbo"y: - Istalbaga chig"ip bog"bonlardi qaychisiminan alimin simlardi qirg"aman dagin, sotip sezonda picha pul qivolaman. Baribiram suvit yonmey simlar bekar yotipti. Nabodo bita - yampasi nima qilyapsan dep so"rasa ilixtrasepta ishlayappan, liniyalardi yangilayappiz diyman. Gapimga ishanishmasa, jinnixonadan berilgan qizil muqovalik idastinamdi ko"rsataman.Ettaga ettaman Parg"ona kanoldi bo"yidagi liniyani qirg"ip sotaman - dedi.
- Ixtiyato"g"inta, o"shna. Tag"in to"k - po"k urip senga binasa bo"sa... shirindan shakar norasta parzanlaring, o"n gulidan bir guliyam ochilmagan huriliqo, opatijon, mo"rchamiyon xotining bor, bshaqaga tirmishka chig"ip ketkan bo"sayam - dep nasaxat qildim men.
- Xormenar. Ha, bu, ja asteydil duvol oxlap qopsilar, tinchlikma? - desam Yo"ldashvo"y: - Chapayp kalxo"ziga Przdn kelyaptiykan shunga yarimta araqqa dagavo"r qib, Kibryoxon burgadirdi duvolini oxlap shuytip ish qip yotippizda, Mizxappar - dedi. Mindey qorasam, maxalla kamketti rayisi maktap bollardi ishlatip arixlardi qirg"ag"idagi ajirixlardi qirdirip tozalatyapti. Birpastan kegin qishlaqqa jo"nnalislar kep maxalla kamkettan intervyu olli. Maxallakamket mikrapo"ndi op gapirip ketti: - Xurmentlik przdnmizdi kalqo"zimizga kelishlari biz diyqonlardi ilxomlantirp jvardi. Xo"kmatimizga rahmat, muna ishqip xamma yo"xlar jtarlik. Ilixtrlar bor, gazlar qo"rqinchilik ravushta guvildap yonip yotipti. Xoyatimiz poravan. Muna biyaxta osmonimizam misappo. Oylixlardi muna, o"z voxtida middattan ikki uch oy oldin olyappiz. Xo"kmatimiz g"amxo"rlixlariga labbay dip juvopparip kalxo"zimiz diyqanlari tabiyat injixlixlarini mordanavar yengip yillix pilonlardi ortig"iminan bajarip kelyapti. Jun, sut pilla, tuqum, poqta va sabzavot maxsloxlardi yetishtirip bir misqolinyam novut qmey ena vatan amborlariga topshiryappiz. Har vosh qo"ydan besh oltitadan qo"zi op yangi tuvilg"an qo"zichaxlardi tirigicha terisini shilip etidan raxparlarimiz ichun tandir kovopga barra, va shuningminan birgalixta rayslarimiz telpax qip kiysin dgan maxsatta kulrang qorako"lteri yetishtirmag"damiz!Meni taklpm shu przdnimiz o"mirlarini oxirigacha bizga przdn o"sin dep silardan shuni intimos qip qolarittim. Kegin silardan intimos, ûlojo"sa mano"v oseyishtalixti soxlap turganlariychun przdnimizga Cherno"bl nukopotini bersenar... Men maxalla kamketti gaplariga xoyran bo"p tursam Ilixtrasepti boshlig"i To"lanip kep qoldi. U ko"chada og"ir paltulardi, kuya yegan telpaxlardi kiyvop so"vixtan paltularini kiyip, bedanavozlardi singari qo"llarini yengilariga yashirvog"an bekarchilarga: - Akalar , o"n besh, yigirma milittan kegin suvit yonadi dedi. Odamlar xursan bo"p poppon - poppon qip uylariga qorap yugirishti. Meni yuragim shuvvvv etti. Tezda "Qurumbo"ydi ogoxlantirish kerak!" dgan pilaso"pik pikr kelli miyyama dagin, yug"irg"ilaganimcha Porg"ana kanoldi bo"yiga qorap choptim.Kanoldi bo"yiga yetey dganimda qishlag"imiz piqarolari "Urrrrrrreyeeyeeyee!" dep bag"irip suvit yonip qolli. Do"simdi ogoxlantirishga ulgimey qollim. Qurumbo"y bu payit istalbaga chig"vop simdi qirqiyatkanakan. Bir maxal simdan qizg"ish - zangori o"t chig"ip turip Qurumbo"y yerga "Poooop!" aytip chushti. Yug"irip yetip borganimda Qurumbo"y qo"lida bog"bonlardi qaychisiminan buytib dalada cho"zilip yotganakan. Becharani ko"zlari baqrayip, yag"ir pinjagidan tutun chig"yapti. Boshiga tankislardi shlyomini kiyvog"anakan raxmanlik.Qurumbo"yga qoraaaap turip nimagadur ich ichimnan xo"rligim kep hoyotta ro"shnolik ko"rmagan do"simga raxmim kelli. Do"slardi tirixligida qadriga yetmasakanmiz, Sayitmirat aka. Odamdi o"lgandan kegin qadri bilinarakan.Alamdan aptim bujmaydi.Xuradigan qo"ydi terisidan tikilgan, olmish prasanini kuyalar yeb teylagan telpagimdi ko"zlarimga bosip: - Ha, tirikchilix dep to"k urip tirrang qatkan do"simma. Endi norasida qizlaringdi kim bag"adi?! Xotiningam qayta bokira qizbo"p uylanmagan yigitka trmishka chig"ip ketti. Tirikligingda seni bilip - bilmey ranjitkan bo"sam haqqingdi xalol qil, vo"zbekcha aytsam qattiq quruq gaplarimdan rozi o"g"in, o"shna. Bizi taraplarda tirikchilik o"tkizish tubsiz botqoqqa botkan odamdi sakrashka harakat qilishidey qohramonlik. O"zbekiston qahramoni unvonini xalqti tolap, zulm qig"an kalamushlarga, sotqin, ityalaq, yalamaqoshiq, laganbardor yuvindixo"rlargamas, senga o"xshagan xech vaqo qolmagan yurtta tirikchilik o"tkizip oilasini bag"ip ro"zg"or tervatkan oddiy odamlarga berish kerak! Sen tirikchilik yo"lida qoxramanlarcha xolok bo"lling, do"sim! Joying Jannatta bo"sin, Qurumbo"y...Men hozir sening o"ligingni qishlag"imizga tashrip buyirgan przidintti ayag"ini ostiga oborib teyleyman! Przidnt ko"rip qo"ysin ishsizlik oqibatida xalqimiz qandek og"ir hoyat kechiryatkanini! - deb bo"zlap yeg"ladim. Kegin do"simdi jasadini yelkamga ortmoqlap qishlaqqa qorap jo"nadim.Qurumbo"y roxmanlik o"lsayam o"z kaspiga sodaqatminan bog"bonlardi qaychisini qo"lidan qo"yvormadi. Men dalani kesip o"tkinumcha xarsillab charchap qollim. Qishlaqqa yetey dganda napas roslap o"likdi yerga qo"ydim dagin, telpagimdi boshimdan ollim. Bir mahal mindey qorasam, Qurumbo"ydi yuzlari buytip uchip - uchip turip tirilip ketsa bo"lama?Men shaship uni betiga qoratip shapalaq torttim.Ikki yelkasidan ushlap siltap, dixaniyasiga tizzamminan tevip yuziga kalla qo"ydim: - Qurum! Qurumbo"y! tirikmisan, o"shna?! - dep bag"irdim. Anchadan kegin Qurumbo"y vo"ziga kep, xirildap: - E, Xudoyim, men osiy bandang Qurumboydi kechir! Men u dunyo yo"q dib Charliz Darvinga ishanip yuro"rganakanman.Muna u dunyo borakan. U dunyoyam biz yashagan dunyoga o"xshaship ketarakan, Xudoyim! - dedi.Men shoship qollim: - E, Xudoyim, do"simdi qaytarip berganing uchun o"zinga shukr! - dep bag"irdim men osmonga qorap. Kegin Qurumbo"yga: -Do"sim, sen u dunyodamassan! Bu dunyodasan! Xudoga shukr, o"lmey qolling! - dedim. Kegin uni suyap qishlaqqa jo"nadim. Qishlaqqa kirib borib qorasek bekarchi odamlar yana ko"chaga to"planip sigart chakip turishipti. Ha, tinchlixma? - desam, Mamadiyor xapo"lip: - Iploslar suvitti yana o"chirishti - dedi. - Nimaga o"chirishadi? - dep so"rasam, Yo"ldashvo"y: - przdn Chapayp kalqo"ziga to"xtamey boshqa yaqqa qorap survoripti. Przdn o"tip ketishiminan gazdiyam, suvittiyam taqa - taq o"chirishti - dedi xapa bo"p. Mayli Qurumbo"y o"lmey qolli shungayam shukr - dedim men. Odam indaqa noshukro"mashkeragakanta, Saytmirat aka. Mayli emasa, men talaga borey. Iskuvatir buzulip qopti. Zovurlardi belkuraxminan qo"lda ko"vlayappiz. Burgadur Kibryoxon akam: - Mizxappar, ota - buvalarimiz ketmon, belkuraxlarminan Kotta Porg"ana kanolini qirig" besh kunda ko"vlavorganakan. Bizam ota - buvalardi an"analarini dovom ettirishimiz kerak. O"rtag" Istalin O"sman Yusupupga xazillaship: - O"sman, shu seni Maskuvaga apkevoley diymanu xamma yag"dan kanol qazip qizil maydondi kavlavorasamikin dep qo"rqaman - deganakan - dedi. Biz ashnaqa kavlashka usta, noxoyatta talantlik xalqakanmiz, Saytmirat aka. Ashunchun dooooyim bir - birimizdi kavlap turamizakan. Xo"p, xoyr emasa. Barcha Vatandashtlarga duo deng. Hurmatminan kalxo"zchi Mizxappar.
Yigirma birinji pebrol,
Ikki ming sakkizyuzinchi yil.
Chapayip kalqo"zi.
Mizxapparning oltinchi maktubi
Ushbu yozyatkan maktupim Qurumbo"ydi urgan ilixtir to"kiday tez yetib molim bo"lsinki, Vatanda mulla mushuk bo"p chet do"latga chig"ip botiro"lip qo"rsayip yurgan Qog"oz urushi qoxramani xurmaxluk Sayitmirat akamga dep bilodurman. Solom, ser. Yuripsizma, shuytip? Mendan so"rasez, menam yurippan, ishlap. Qurumbo"ydi pirmasida. Pirmada Yo"ldashvo"y kastir. Mamadiyor bo"g" o"ltir. Men qorateminan shug"illanganim ichun Qurumbo"yga telbaxranitelman. Bizdi kallik tufta indaqa palancha dilixtir, pistoncha bo"g" o"ltir dep odam ajratish yo"q. Kechasi ega - bega pirmamizdi e"lonlarini kiliglap yapishtirip kelamiz dagin, opista uxleymiz. Opisimiz qabristondi tovut, guvala - suvalalar turedaqan omborxonasiga jeylashkan. Qurumbo"y dilixtirta, ashunchun u tovutta uxleydi. Yaqinda qoreng, yam kechasi Qurumbo"ydi so"tkasi jiringlap qolli. Biz tovutti ichida murda yiydig"on vurdalaklar urushyapti dep o"ylap qo"rg"ip kettik. Tilponga qulaq sosek, bir odam chiyildaq ovozminan:
- Allo, bu Mizxapparmozorqurumyo"ldashmamadiyorlahatinterneshnl LTD Kompani firmasimi? - dp so"radi. - Ha, ha -ddi Qurumbo"y o"zini tanishtirip bizga buytip ko"z qisganicha. - Yaxshemesez, akamello"?! Bachalar katta beloptme? Man sunnaychi G"urrakalon belaman! Mani odatem qayerga mexmo"nga bo"rsam, kim belan gaplashsam ovozine yashrincha diktapo"nga yo"zib olaman.Xullas kalo"m, man bir nersa tyo"g"risida sezga savo"l bermo"xchiman? - ddi G"urrakalon. Kegin dovom etti: - Byuyurtma belan shartno"ma arqalik bo"nkadaki xesop raqamlaringa pulü sursam beladme? - dedi buyurtmachi G"urrakalon sunnaychi. - Nuknyyeshno, knyyeshno G"urrakalon okaxon. Yaxshisi bu to"rada bosh bo"g" o"ltirdi o"ziminan gaplashing. Har holda u xesop - kitop soxasini yetuk blimdoni, malakalik muttaxasis. Narxo"zdi bitirgan - dedi Qurumbo"y tilpondi Mamadiyorga uzatip.
Mamadiyor tilpondi op: - Da! Bo"sh bo"g" o"ltir Qulmatp Mamadiyor eshitadi! A? Qanaqa xesop raqam? Apandimisiz? Bo"nkada xesop raqam maqadi? Muna, xich undey chg"n xesop raqam yozilmag"an. Balig"di rasmi bor xolos. Kambala dep yozip qo"yilinipti, muna - dedi to"rtovimiz oq urgan orax shishasini yanida yotkan kanserva bo"nkasiga qorap Mamadiyor.
Qurumbo"y logir ko"rgan, lobovoy ko"zlariyam ochiq, ponyatkalik ancha donishment bolata. Achchuvi chig"ip: - Day suda, eeee, xarrrrip, Razve tak razgavaruvayt s klentami?! - dep tilpondi Mamadiyordan tortivoldi dagin, mijozdan kechirim so"radi. - Sunneychi G"urrakalon oka, xapo"mess, bo"g" o"ltirimiz o"zi shunaqa sal tomi ketip qog"an. Ixtibor bermeng. Tuvrasinessam, pul to"rasida, bizga naqi yaxshi. Prchislina puldi o"ttiz poyizini sudxo"r dollerpurushlarga berip obnalichka qib yuramizmi.
Naqini berip qo"yo"ras, Aha, gap yo"q, G"urrakalon okaxonim.Xo"p bo"ladi G"urra...Kelishdik. Koordinatalardi yozvoley emasa?Hozir G"urrakalon oka, bir milit. Qurumbo"y shunday dep bloknotiminan ruchkani tayallap dovom etti: - Ha, eting, okaxon, anov , anaqa, o"lgan odamdi pamilasini. Hozir... Boz... zariiip... Bozarip Sotqin Sotarovich. Tuman xokimi... Iye, Sotqin Sotaruvich o"llimi? Eeeeeee, shunaqami? Vo bachchag"aaaaar! Eldi qarg"ishiga qob o"lli deng? Vo, yaramaaas! Shuncha begunox odamlardi noxaq qomatvorganakami? Iplos, itemgan odamidiykanta - a? Yoshkina xotini beva qoptimi?... Eeee, qizig"misiz. Men biro"di gapini biro"ga sotmiman. Yo"o"o"q, xovotir omeng, bizi tilpondi quda tomon eshitmeydi. Aha, kelishdik, bratan. Hozir, yozip qo"yyeyin. Taaaaaq, znachitü, Uch xonalik qabiiiir. G"urrakalon, qabir biz go"rkovlarding tilida qabrtira diyiladi. Demak, uch xonalik, cherdak, yertula hamda balko"nlik qabrtira duvollari yevroremunt qilinadi. Yaxshi, okaxonim. Duvollariga oboy yapishtirilmeydi - a ? Potolokka naqsh ishlanadi. Sharqona chorqirra, islimi naqshlar. Lyustrani atrofiga aylana gotik naqshlar -a? Yaxshi, G"urrakalon opa... Mexmonxona zalini duvoliga manzara ishlanadi, shundeymi? Aaaaa, qoyadan kiyikka xirillap teylanmaxchi bo"p turgan yo"lbarusti rasmini chizelixma? Xo"p, sunneychi G"urrakalon okaxonim... A? Ha endi ab"ekttagi ishti ko"lamiga qorap matiryal sarip qilinatta. Taaaaaq, sakkiz bo"nka finskiy emalü bilel, o"mbesh bo"nka emulüsiya, olti xil ko"ller, yigirma to"r xillik badiiy moybo"yaq, olti qop albastir, sakkiz bo"nka polovo"y kraska, besh xalta farba, yetti qop gips, ikki bo"nka bessvetniy lak, o"n shisha rastvaritelü, o"n shisha atseton, bitta kanistirda alip, pigment, FTs, cho"tka - po"tka degandey. Haa, pulimi? A, endi ishka qorap insoppinan ko"ynizdan chig"arganizi bero"ras, G"urrakalon aka. Biz sovoptalap odamlarmiz... Ja, indaqa mol - dunyo dep o"zimizdi o"zimiz kesvormimiz... A? Ikki yuz do"ller? Iye, es vomi, G"urrakalon oka? Ikki yuz do"ller to"r kishiga nimo"ladi ? Klara setkin dahasiga borip qizlarminan bir matta ziyopat qisak tugeydiyu u pul. Yana kraskasi ichida bo"sa. Indaqamasta endi Kalong"urra aka. Biz uyeda tansa chushmimiz, ishleymiz. Picha qo"shing. Ha, bu boshqa gap. Kishi voshiga yuz do"llerdan bo"sa narmannik. Emasa, kelishdik. Qabrtiradan ko"yniz to"qo"sin, sunneychi G"urrakalon aka, ulgutamiz. Silar mayyitti yuvip, kapanlap, liturgiya - piturgiyalardi o"tkizguninargadovur qabrtirayam tayyyyaro"ladi. Asteydilo"lip ikki kun ishlasak, tayyalavoramiz. Kerago"sa kechasiyam ishleymiz. Pardo"n, nima ichasilar? - deysizmi? E, oraxmi, kanyaxmi, vinami bizga parqisi yo"g", oka. Gradusi bo"sa bo"lli. Kayp bersa kerasindiyam anov qib ichvoro"ramiz.Xuvaxaxaxaxaxaxaxxaaaa! Xixixixixiiiiiiyyyyyq!..O"XXxxxxxxxxxxx! MXXxxxxxxxxxxx! Xi - xi...xi-iiiyyyyq... o"xxuv, ixm... A? Kulmeymi? Xo"p beladi sunneychi G"urrakalon okaxonim. Gap yo"g"... Bo"pti, ashi xushyorxonani olliga, telbaxranitelim Mizxapparminan yetip boramiz. Shartnomaniyam estan chig"ormey apkeng. Xo"p, hayr. Qurumbo"y shuytip tilpondi o"chirdi. Ettasiga ettaman xushyorxonani yanidagi ko"peda mijoz sunneychi G"urrkalon akaxonimizminan uchraship, shartnomaga barmaq mo"xrlarimizdi bostik dagin, mijoz quygan oraxti teng bo"lip urip opiska qayttik. Opiska borsak Yo"ldashvo"yminan Mamadiyor tayyaro"p turganakan yarimta viynani ichvop. Qurumbo"ydi buyrug"iminan go"r kavleydaqan asvop - anjomlardi qopka sollik dagin, o"rislardi go"ristoniga qorap jo"nadik. Qabristonga borsak, bitta narkamo"n yigit mozordi toshtan qilingan krestti sotish maxsatida sag"anadan sug"irip chig"oryatkanakan. U qabristondi gegrapiyasini yaxshi bilganiychun bizga komnuslar ko"miledaqan jeytti ko"rsatti. Biz asheytka borip eynimizga eski - tuski jandalardi, qo"llarimizga quruvchilardi qo"lqoplarini kiyvopp, kirka, belkuraxlarminan qabrtirani kovlashka boshladik. Yer muzlap qog"aniychun kovlash ancha qiyin bo"lli. Bir narsa qip yerdi bir yarim metr kavlaganimizda deng kaaaatta echkemar chig"ip nedurki sen meni qishda bezo"vta qilasan dep Mamadiyordi quvip qolli. Mamadiyor qochip boryatip ochiq mozorga ag"anap chushti. Bechara chuqurdi ichidan xutti ko"p qavatlik uydi yomg"ir quviriga chuship ketkan mushuxti singari ayanchlik nola qip, bizi yardamga chog"irdi. "Mizxappaaaaar! Yo"ldashvo"o"o"o"o"y! intimos, yordam berinaaaar!" dep rasa bag"irdi. Men qorateminan shug"illanganim ichun izag"dan turip belkuraxminan echkemardi buytip xaydadim. Echkemar tamag"ini liqillatip, tilini buytip - buytip chig"arip laxatti atropida eynalip yuripti Mamadiyorga zahar solaman dep. Yo"ldashvo"y bo"sa: - Mizxappar, to"smey turgina, hozir uni o"ltiraman. Kegin u echkiemardi terisini shilip shushulkada tulum qilamiz - ddi dagin qo"lidagi kerkini eynaltirip - eynaltirip turip oooootvoruvdi kirki echkemarga tiymadi. Echkemar o"rag" - bolg"a rasmi chizilgan tosh yodgorlixti yorig"idan qabrga kirip ketti. Mamadyor bo"sa: - Do"slarim, men kapanga o"ralgan yumshaq nersani bosvollim! Qo"xyappaaaan! Tezraq meni xandedan chig"orinaaaaaar! - dep poryat chekaritti. Biz Mamadiyordi xandaxdan chig"arip yana qabrita kovlashti dovom ettirdik. Kechka yaqin sunneychi Kalong"urra bizga yemaq - ichmaq, kraska - praskalardi teylap ketti. Kechki payt qorindi yayayayaxshilap to"yg"izip G"urrkalon apkegan dvijok ilixtr istansani ishga chushurdik dagin, qabrtiraga suvit ulap tag"in yerdi qazishka kirishtik. Odam bolasi ko"ro"vrsa ko"nikip ketarakan. Uch xonalik qabrtirani kavlaguncha tashqariga yarim qop chayon, ikkita toshbaqa, besh - o"nta ilondi apchig"ip teyladik.Ilonlar tilini kaldiratip vishillap yuripti. Men yashligimda ilonlar iiiiiiiiiiiii dep, bo"rilar bo"o"o"o"o"o"o"o"o"o"o"o" dep, tulkilar tuuuuuuuuuuuuuu dep, eshaklar eeeeeeeeeeeee dep yursa kerak dep o"ylarittim. Indaqamasakan, eshaklar faqat IA - IA - IIIIIII - AAAAAAAAAA! diyishtan boshqasini bilmasakan. Xullas, qabrtira duvollarini vodoemulüsiyaminan bo"yap pilisosta kraska chachip duvollarga gul sollik.Potoloklariga naqsh ishlap, Sotqin Sotaruvich yotadaqan xona duvoliga Qurumbo"y manzara chizdi. Manzarani Yo"ldashvo"y ayovsiz tanqit qip: - Qurum, xapo"maginu o"shna, tuvrasini aytsam, chizgan kiyiging kenguruga o"xshap qolli. Yo"lbarusti bo"sa xuddi kulyatkan Arangutanga o"xshatip qo"yding. Bunaqa xalturaga G"urrakalon pul berama?. Qaytaga bizdi so"tka berip ketkan tomomi xarajatlardi undirvoladi - dedi. Qurumbo"y o"ylneyeep turdi dagin, indaqa bo"sa manzarani tagiga izox yozip qo"yamiz - ddida, mindey istrelkaminan chizip turip "Ushbu yo"lbarus. Ixtyat bo"nglar, tishlap olsa jovopgarlixti mo"ynimizga omimiz" dep yozip qo"ydi. Shundan kegin kechasiminan ishlap charchap, eshik - derazasiz qabrtirada kraskalardi sassig"idan xovo yetmey buvilip, gangirap xutti o"zga sayyorada yurganga o"xshap qollik. Qurum potolokka naqsh chizganda menam yardamlaship naqshlardi konturini yurgizip chiquvdimta. Tepaga qoragan mo"yqalamdog"i bo"yag"lar asta sekin yengimdan sizip qo"lim, yelkalarm, qonnilarimgacha bo"yag"o"p ketipti. Rastvoritelminan yuvsam bo"yag"lar battar shuvalip, sasip - jiyip kettim. Shunnan kegin tashqariga chig"ip xovo yangilap kellim.Ettasiga soxot o"n birlarda gulchambarlarga ko"milgan o"lixti gropini orkestr sadolari ostida qiyo - chiyo qilip qabristonga opkelishti. Men Sotqin Sotaruvich kristiyon bo"sa xamma yo"xti buxor tutatkan mitropalitlar, yepiskoplar, poplar, dyakonlar bosip ketsa kerak dep o"ylo"vdim. Yo"q, undey chiqin nersalar bo"madi. Sotqin Sottaruvich o"lyatip: - Man tilimda dermokratman deganmanu ommo Markszm, Lelinzm g"oyalariga sodiq xudosiz kamnusligimcha qog"anman. Yesli cho", mani kamnuslar oromgoxiga dapn qilinar - dp vaysiyat qig"anakan. Izaq vidolashuvlardan kegin Sotqin Sotaruvichti "Kapital" degan kitopka qo"ship ko"mdik dagin kiyimlarimizdogi turpaxlardi qoqip sunneychi G"urrkalondi yaniga bordik. G"urrkalon 400 AQSh do"llerini uzatuvdi Qurumbo"y puldi kraska qo"llariminan op buytip sanap paxtalik shimini kistasiga solli. - Bizgachi? - dedi Yo"ldashvo"y Qurumbo"yga norozi qorap. - Ha, olasan ulushingdi, ochko"z. Do"ller bozorda kurska chag"ip so"mga aynaltireyk, kegin bo"lashamiz - dedi Qurumbo"y achchuvi chig"ip. So"g"in go"r kavledaqan asvoplarimizi qopka sob ko"chaga chig"dik. Qurumbo"y bizga: - Senlar ano"vi istalavo"yda o"tirip turishkin, men g"irrrr etip borip mano"vi ko"kavo"y bakslardi o"zimizdi so"mga almashtirip kelaman - dedi. Mamadiyor Qurumbo"yga: - Qaytishingda yarimta oraxminan gazakiga kalla go"shi opke - dep tayinladi. - Ha, ho"o"o"o"p, napsing chukillamey o"lgur, shisha g"aribi - dep qo"ydi Qurumbo"y qovog"ini sob. Biz istalavo"yga kirip Qurumdi kelishini kutip o"tirdik. Uni kutip o"tiro"rip zerikip kettik. Bir mahal Mamadiyor istoldi cholip xonish qipqolli:
Ne zamonkiiiim bir parigaaaaaa
Oooooshnoman naaaylayiiiiin.
Shul sababdiiiiiin rangi ro"yimaaaaaa
Kahraboooooooo, man naaaaaylayiiin.
Nooozini xaddaaaan oshirdiiii voyaaaaaa
Dilrabooooooo, man naaaylayiiin.
Yo"ldashvo"y Mamadiyorga tanbex berdi: - Qo"ysangche, e Mamash. Och qoringa achchiq somsa qmagin. Hozir qo"shig"di mavrudimi? O"zi Qurum kemey jaxlim chig"ip turipti. Menimcha u xaramidan bo"g"an bizdi profilga qo"yip qochvordi o"xsheyt. Biyeda gadeyga o"xshap o"tiro"rmey do"ller bozoriga kireyxchi. Biz qopti orqaladik dagin, bozor tomon yurdik. Do"ller bozoriga kirip mindey qorasek, Qurumbo"ydi melisalar tutvop och biqiniga tepyatkanakan. Qurumbo"y bechara bizdi ko"rdiyu xursan bo"p, "Ana sherixlarim! Ishanmasenar ashilardan so"renar! U bakslardi bizga qabrtira ko"vlaganimiz ichun sunneychi G"urrkalon bergan!" dep bag"irdi. Uch -to"rtta melisa: - Ux, ti, saobshniklari o"z ayaxlariminan kep qolishti! Stoy ! Strelyayu! Soprotivleniye bespolezno! bazar okrujyon ! - dep kalxatlarday bizga teylanishti. Mamadiyorminan Yo"ldashvo"ydi melisalar quvlap tutip, xutti yirik kantrabandistti, narkabaro"ndi, barigani xibsga olganday qo"llarini qayrip kishanbant qilishti. Men qorateminan shug"illanganmanta. Shu uchun kappon tamonga qorap qochtim. Ommo melisadan qochaman dep istalbaga urildim dagin, poooptip yiqildim. Melisalar meniyam xibska olli. Uchaskaga borganda bildikki, biz peshana teriminan kavlagan qabrtira ichun G"urrkalon sunneychi apris soxta do"llerlardi berganakan. Qoreng endi, shunaqa noinsop odamlaram bo"lamiya, Saytmirat aka? Muna endi firibgar G"urrakalon sunneychini dep yemagan somsaga pul to"lap o"tirippiz. Ishimiz tergovda. Yo menam bita yampa baxana ishlatip, BMTni allap, meni xo"kmat appazissioner poxolyatim tupaylik qomaganidi, qo"riqchilardi ko"zini shamg"lat qip avaxtadan qochip chig"dim desammikin? Shunda ixtisodiy jnoyatim yopilip ketaritti... Mayli emasa, Sayitmirat aka, men tezraq proklyaturaga borey. Tergovchi kutip qomasin. Aka, navodo proklyaturadan qaytip chig"mey qomalip ketsam picha xamirturish qo"ship "Byuk muxalipatchi, o"liklarning Isosi, tengsiz sarkarda, fidoiy ritsar, yetim - yesirlardi pushti - panoxi, qalami qilichdanam o"tkir jo"nnalist, mahalliy demokratiyaning padari buzrukvori, mislsiz kurashchi Mizxappar Taxtayipka OZODLIK!" dep gula ko"tarinar. Qoxramanga aylanip bita - yampa nukopot osam aqchasini arra qlamiz.
Hurmatminan Mizxappar.
27 inji pebrol, 208 yil. Chapayip kalqo"zi.
Mizxapparning yettinchi maktubi
Saytmirat aka, solom - alik qilishkayam vaqt yo"q. Favqulotta mo"him yangilig. Qurumbo"ydi bu saparam qomashmaganiydi u achchuvi chig"ip: - Mana eeeeendi mendan ko"rasan prizdento"lishti dep turip oppozisiyaga o"tip ketti. U hozir Qoradaryo tomondagi yilg"inzorga qamishtan chayla qurip uyigayam kemey ashag"da muhojirlikda yashayapti. Kecha kechasi qoreng, daraza taqillap qolli. Sheytanchiraxti ko"tarip borip derazadan mindey qorasam, bir kepka kiygan qizg"ish soqollik odam menga buytip qorap turipti.
Kto tû? - desam - Eto ya, Mizxappar , derazani och, o"shna - ddi. Ovozidan tanidim, Qurumbo"yakan. Itti po"stagidan soqol - meylo"v qip, jag"iga kiliglap yapishtirvopti dagin, G"ilademir Ilich Lelimbovomga o"xshap shapka kiyvopti. Derazani ochip: - Ha, tinshlixma? - desam Qurumbo"y kistasidan qurilishta ishlatileydaqan qora qog"oz parchasiga putilgan xat chig"orip menga berdi dagin, "Shey isheyk" diyishimgayam qoramey " Rahmat, o"shna, boshqa sapar bapirja pirsato"pqolar. Men xalqaro qidiruvdaman. Meni qidirip yurishipti vek volya ne vidatü" dep ketip qolli. Xatti ochip sheytanchiraxti yorug"ida mindey o"qisam, xatta: - Qizilaskar Mizxappar, Revolyusiya nomiminan buyuraman, ettaga kechasi soxot 1:00 da derazani ochip sakrap otka mnip, Qoradaryo tomondagi Cho"chqaxona xarobalariga qorap choping. Cho"chqaxona olliga sizni revolyusiyon kamtetti o"zasi, qizil askar Yo"ldashin kutivoladi, t. ch. ka.
Prexsidatelü Revkoma Komissar Qurumchuk
- dp yozip qo"yipti. Ettasi kuni Cho"chqaxonaga borsammikin yo bormasammikin dep kechkacha ikkilanip yurdim. Kechasi soxot 1:00 da derazani ochib ko"chaga sakradim dagin, o"gay dadamminan o"gay onamdi "Qayoqqa?!" diyishigayam qoramey tumanda cho"chqaxona tomonga qorab jo"nadim. Bir tomonda ota - enani oldash gunoxo"sa, ikkinji tomonda xarbiy sir. Saldat odam xarbiy sirdi oshkor qilama? Shuytip Cho"chqaxonaga borsam Yo"ldashvo"y meni kutip turganakan. Yirtiq ko"jinniy kurtkasini kiyip, yaqasini ko"tarvopti. U iyax - biyaqqa alanglavop qani, marhamat, yurovrsinlar, yurovrsinlar - dep meni ichkariga boshladi. Vayronaga kirsak tomi o"prilip chushkan shtab kanselyariyada Qurumbo"yminan Yo"ldashvo"y o"tirganakan. Bir ayag"i yo"q istoldi ustida sheytanchirax yonyapti. Sheytanchiraxti yorug"idagi "Xalq so"zi" degan gaziyta dastaxonda yarmi ichilgan viyna, bitta pamadori, ikita istikon turipti. Qurumbo"y gaziytani bir chetini buytip yirtip turip unga mo"xo"rka o"radi dagin tiliminan yalap, o"ramani yapishtirip qo"lbola sigart qib sheytanchiraxti piligida tutashtirip chakti. Kegin menga qorap: - Keldingizmi, qizilaskar Mizxappar? - dedi. Xutti shundek, o"rtaq kamandur - dedim men. Qurumbo"y: - yaxshi dedi dagin, mo"xo"rkani chekip - chekip, uni Yo"ldashvo"yga uzatip: - Chekasizmi, chekist Yo"ldashin? - dedi. Yo"ldashvo"y o"ramani ob: - Rahmat, Kamandur - dedi.
Kegin mo"xo"rkani chekti. Chektiyu birdaaaaan deng, tamag"i qichiship, tilini buytip ko"vacha qip chig"orip, qo"yga o"xshap yo"talovrdi, yo"talovrdi. Anchadan kegin: - O"o"o"o"o"o"o"o"o"xxxx, o"tkir mo"xo"rkekan, o"pkama sanchilip qolli. O"lip qolayozdim. Vooooxx... Bir sapar 96 graduslik texnichiskiy ispirtti suv qo"shmey ichvorip shunaqa sal qog"aniydim kartishka kavlagani ketvorishka - dep qo"ydi. Qurumbo"y bu mahal eynagi yo"x qorang"i derazaga xovotirlikminan qorap qo"ydi dagin, qo"ynidan kitop chig"ordi. Men u kitop Xitlerding "Mayn kampf" degan kitopi bo"sa kerak dep o"ylaganiydim. Indaqamasakan. Kitopti betiga "O"zbek xalq ertaklari. Chalpak yoqqan kun" dep yozip qo"yilinipti. Qurumbo"y kitopti ochip gapira boyladi: - Avvalo assalomu aleykum, hurmaxlik "Buyuk yalang"ayaqlar" partiyasining kengash o"zalari. S"ezdimiz qaxnashchilari.Xurmaxluq deptatlar. Biz Xo"kmat teppasiga kemaqchio"sek, avvalo cho"pchaxlarga ixtibordi kuchaytirishimiz kerak. Cho"pchaxlarda zo"r kurash usullari bor. Misolchun manabeytga bir cho"pchax bor. Qayerdaydi, ha, muna... Shunda chol o"g"illarini buytip chog"irip ularga bittadan cho"pax beripti dagin, qani emasa, shu cho"paxlardi sindirinarchi? -depti. O"g"illar cho"paxlardi sindiripti. Oqsoqol hayroooon bo"p o"g"illariga: - anavi xodalar bog"lamini sindiromasenar kerak? - depti. To"ng"ich o"g"il xodalar bog"lamini buytip dast ko"tarip turip qarsillatip sindirip teylapti. Buni ko"rib oqsoqol: - Vey, shuncha kuchlaring vorakan, ishlasalang bo"miyma - a ?! - depti. O"g"illari uyatip yerga qoraaaap turganakan oqsoqol gapida dovom etipti: - Endi Men qarip qollim. Sen parazit, tekinxo"rlardi baqishga pinsam yetmayapti.
Uch birdey xo"kiz ettadan kechkacha yeb - ichib tilvizir ko"rip yotisho"rasami? Senlaram mindey odamlardi uvllariga o"xshap ko"chaga chig"ip ishlap picha pul topib ro"zg"orga yardamlashishsengo"meydimi? Bet bomi senlarda, noinsop ablaxlar? - depti. Shunda to"ng"ich o"g"il: - Ota, shaharda zovut - pabrikalar xanqayip yotkan bo"sa, Rassiyaga borsak taqirboshlar armaturalarminan urip boshimizdi yorsa. Nima qilishimiz kerak? - depti. Bu gaplardan oqsoqoldi achchuvi chig"ip: - Hv, xo"p, rasyaga qozog"istonga bormalaring. Hich yo"q ucho"ving bitta hampani o"nnatip novvoychilik qiseng bo"miyma? Ya bo"masa talaga chiq Mizxapparminan billa. Ya bozorga borip arava sudra. Tirixchilixti aypi yo"q. Qaytishta topkan besh to"rt tanga pulinga ikkita non ko"tarip keseng kechqurun o"zlaring yiysanu zahardi yegandey! Menga yapishvolishasami, darmayedlar?! Chiqish, dovoy nauy - dep chol o"g"illarini ko"chaga qorap sura boshlapti. Shunda o"rtancha o"g"il ostonaga ayag"ini tirap: - Jon ota, bizdi ko"chaga xaydameng, intimos. Biz ko"chaga chiqqani qo"qamiz - deb yig"lapti. Chol hayron bo"p: - Iye, nimadan qo"rqasanlar? - desa, kenja o"g"il: - Ko"chaga chig"sak melisalar cho"mchegimizga Xizbittaxlildi varaqasini sob 159 inji istatyaminan qomatvorsa maqamiz? - depti. - Vey, shuyam problemami, a? Shuyam problemami?Muna, onenga aytamiz, kistalaringa qum sop qalmaxti leskasiminan chireylix qip tikiberadi - depti oqsoqol... Bu gapti eshitip to"ng"ich o"g"il: - Ûûûûûû- xû - xû - xûûûûûû - dep beo"xshov kulipti...
Qurumbo"y ertaxti shu yergacha o"qigan payit izaxtan qutulgan itlardi xurgan ovozlari eshitillidi. Qurumbo"y sheytanchiraxti puflap o"chirmaxchiydi eynagi yo"x derazada akulani ko"zlariga o"xshap ko"zlarini olmasi irg"ip chiqqan, ayyorona tabassumlik kalamush bashara kimas ko"nnidi. Mindey qorasek, u qo"shni qishlaxtan kepqog"an mahalla posvoni stukach Hebbixonakan. U: - Xormaaaayna, ha asto"ydil, maqilupsila betta? -dedi kessak qiskan qovundi singari qiyshiq eshak kallasini xutti chataq odamlarga o"xshab bir tomonga qiysheytirip xunuk injeyganicha. - Ha, nima, endi seni dep ulpatchiligam qimeylixma? - dedi Qurumbo"y achchuvi chig"ip. Hebbixon eynagi yo"x derazadan ichkariga kirdi dagin, istolda turgan viynaga qorap: - Sila pomidorminan zakska qilasilami?-dedi. Ha, sen pamldori yemeysami? - dedi Qurumbo"y. Hebbixon: - man kolbasa, bodring bilan zakska qilaman, o"rgiley -dedi. - Birdaaan qurumbo"ydi achchuvi chig"ip: - E, g"ildira, biyerdan padla. Sen stukachminan gaplashisham bizga za padlo, vek volya ne vidatü. Qurumbo"y shundey dep turip bir - ikki metr orqaga chistallidi. Kegin deng shimini poychalarini buytip shimadaladi dagin, yug"iriiiiiiiip kepturip uchiga randani tig"i makkamlangan patinkasiminan Xebbigulüdi ketiga biiir tepuvdi Hebbigulüdi shimi yirtilip ketti. Hubbixon ketiga o"grilib shimini yirtilgan jeytiga qorap turdi dagin, yig"lap Qurumbo"ydi yaqasiga osilli: - Ha, yigitgina o"lgur jumaymak! Qoratappak! Xappi, sani! Partiya tuzganingdiyam, qizil askar deganingdiyam, kamisarligingdiyam mahalla kamketka aytaman! Mahalla kamket mani pochcham bo"lalla! Opamdi ogan - dedi.Buni ko"rip Qurumbo"ydi ensasi qatti dagin istoldagi shishani buytip op "O"rtoqlar Revolyutsiya xavp ostida !" diya shishaminan Xebbigulüdi kallasiga bir uruvdi shisha sinip Hebbigulü qushidan ketip qolli. Qorasak, Xebbigulü sulayip yotipti. Mamadiyor uni tomirini buytip tepshirip ko"rip qo"liminan kekirdagina tortip "Tomom" degandey ishora qildi. - Vek volya ne vidatü. Kajetsya ya yego zamochil - dedi Qurumbo"y. - Da, kamandur, mokruxa - dedi Yo"ldashvo"y. - endi nima qilamiz? - dedi xovotirlikminan Mamadiyor. Qurumbo"y o"ylanip turdi dagin: - Meni miyyamga bir pilaso"pik pikr kelli o"rtag"lar. Bu stukach padla, loxmach setkani ayag"iga anavi omochti beylab daryaga tashavorsak, uni o"ligini itam topomeydi dedi. Kamandurdi ho"kmi ho"kta, "Xo"p" dep Hebbigulüdi jasatini ko"tarip sohilga obordik. Kegin traxtirdi omochini ayag"iga beylap turip bir ikki uch! deya daryaga uloqtirdik. Bu payt Kuyganyor tomondan Chapayip kalxozi talalarini yoritip oy chig"di. Biz sheytanchiraxti ob cho"chqaxonaga qayttik. Kegin partiyamizdi s"ezdini o"tkazip uyga jo"nadik. Muna endi sheytanchiraxti yorug"ida sizga xat yozip o"tirippan. Itim Tsezarü nimagadur bezovtalanyapti. Har ixtimolga qarshi quroldi tayallap qo"yo"rey. Lekin qurolimga gap yo"xta. Rogatka s opticheskim pritselom.O"q - doriyam shuyedeykan, yaxshi. Muna, maxsus charxlap qirralari chiqarilgan toshlar.E, bu revolyusiyanerlik qiyin bo"larakan. Bo"pti emasa, Saytmirat aka. Sheytanchiraxti o"chiryappan. Pufffff! O"xxxxx bllllat, yana mo"ylo"vim kuydi.
Hurmatminan Mizxappar.
Chapayp kalxo"zi.
Mizxapparning sakkizinchi maktubi
Solom, Saytmirat aka. Aytsam ishanmeysiz. Haligi so"vixta xoram qatkan qo"yimizdi o"ligini sotvog"an qossop boriydiyu ashini deng, kecha melisalar moshiynaga bosip apketishti. O"lgan qo"ydi go"shini sotganiychunmas, siyosiy ishminan qo"lga olishti. Bir kun burun kechasi Qurumbo"y, Men, Mamadiyor, Yo"ldashvo"y to"ro"vmiz partiyamizdi poxoliyati aks etkan siyosiy pilakatti ashi qomalgan qossopti do"kanini duvoliga kiliglap yapishtirip keluvdik. Ettaman qiy - chuv bo"p qoluvdi yug"iriiiip ko"chaga chig"sam melisalar qossopti qo"lga olishyatkanakan. Bechara qossop: - Men przdntimga sodiqman! Meni bu siyosiy pilakatga olaqam yo"q , jon akalar! - diyishigayam qoramey qo"lini qayrip ketiga teviiiip tevip apketishti.Yo"ldashvo"ydi qossopka rahmi kep: - Shu ishimiz yaxsho"madita, Bechara ancha - mincha nasyaga go"sh berip turaritti - dedi. Qrumbo"y bo"sa achinishti o"nniga : - Indaqa ko"ngilchan bo"meng, qizilaskar Yo"ldashin. Bu bir xesopta yaxsho"ldi. Nmaga desangiz, qossop topkanini tergovchiga topshirip qomaxtan chig"sa xo"kmatka qarshio"lip bizdi saplarga qo"shiladi. Partiyamiz yana bitta yalangayaqqa ko"payadi - dedi. Shuytip uy - uyimizga tarqaldik. Men kechkacha qossopga achinip yurdim. Endi, yaxshimi , yomonmi har xolda hamkasip. Menam qossoppanta. Qancha - qancha akilleydaqan qo"ylarini so"yip ulpatlarga yedirvorganman. Kechki payt po"shta qutisiga buytip qorasam, xat kepqopti. Xat qog"oz qopti parchasiga yozilganakan. Uyga kirip sheytanchiraxti yaqip xatti o"qisam:
- Gvardiyachi qizilyalangayaq Mizxappar. Revolyusiya nomiminan buyuraman! Bugun kechasi soxot 1:00 da derazani ochip otka sakrap mning dagin, yo"l - yo"lakay Kolchak, Denikin qo"shinlarini tor - mor qip, bosmachilar to"dasini yorip o"tip, tinch aholini qilichdan o"tkizib cho"chqaxona tomonga qorap choping. U yerda sizdi oq gvardiyachilarga qarshi olip borilgan daxshatli janglarda motanat ko"rsatip tanasi yetmish yamoq bo"p ketkan qoxraman komisar Mamadiyarenko kutivoladi.
T. Ch. K. Prexsidatelü Rev. Koma general mayo"r Qurumchuk
dep iks shaklida imzo chekip qo"yipti. Obboooo - dep o"ylanip qollim. Borey desam o"tkan sapargini singari yana bita - yampasini yostig"ini quritip qo"yamizmi diyman. Bormey desam ettaga pop aytip Qurumbo"y prizdento"pqosa o"rag"da yo"q,, mashaxta yo"q xirmonda xoziro"lamami dep o"ylap qo"yaman. Oxiri borishka qoral qildim. Kechasi kakraz soxot 1:00 da derazani o"gay dadamminan o"gay onamga sezdirmey ochtim dagin, sakrap ko"chaga chig"dim. Shuytip zovurdi ustiga qurilgan taxta ko"prikdan o"tip go"riston tomondagi so"qmax yo"ldan cho"chqaxonaga qorap jo"nadim. Oydinda qabristondagi sag"analar juda xunuk ko"rinarakan. Qabristondi yanidan o"tyatip seskanip kettim. Chunki, ortimdan kimdir izma - iz kelyatkanga o"xshadita. To"xtasam uyam to"xtaydi, qoreng. Yursam yana ergashadi. Men shappa to"xtap mindey o"grilip qoradim. Qorasam, biz ayag"iga omoch beylap dayroga ulaqtirgan Hebbigulü turiptita xundey baxrayip qorap. Yuragim chig"ip, talag"im yollip: - Sginü! Sginü! Ne chistaya sila! - dedim.
U bo"sa chataq odamlardi singari boshini bir tomonga qiyshaytip zaharxandaminan: - Haaaaa, odamxo"r qotillar! Mani ayag"imga traxtirdi omochini beylap dayroga otip o"ldi dep o"ylashuvdingma?! Sanlar omochti pratez ayag"imga baylashganakansanla! Qamaqxonada loxmachlik qip Ho"kmatka xizmat qig"animda sanlaga o"xshagan bitta uying kuygur ZEK oyag"imdi tepip sindirganiydi. Gangrena boshlanip duxtirlar oyag"imdi kesip teylagan.Kegin tuman ijtimoiy ta"minot bo"limidan anashi yelim pratez oyag"imdi beruvdi. Muna, asqatti.
Senlar o"shaniyam ko"p ko"rishting! Muna, yog"ochtan yangi oyaq qivoldim, suvolichlar! Hebbigulüdi o"ltirishomesan! Yana kamunustlarimish bular! Kamunust shunaqa bo"lama?! Sanla ho"kmatti teppasiga kelishseng xalqti qirg"in qip begunox odamlardi qonini daryo qilishasanakanta - a, jallotlar?! - dedi. Men bundey chiqin arvoxti xich ko"rmaganiydimta. Shuchun nur yili tezligida choptimmi bahay, cho"chqaxonani olliga qandey keganimdi, eshigi uvirdap ketilgan jeyttan Mamadiyordi hay - haylashiga qoramey uchip ishtopkanselyariyaga qandey kirip qog"animdiyam bilmey qollim. Qorasam, tomi o"pirilip chushkan ishtop kanselariyamizdagi sheytanchiraxti yorug"ida soyalari devday - devday bo"p partiyamizdi raxnamosi Qurumbo"yminan kastir Yo"ldashvo"y o"tirganakan. Ular meni ko"rip qo"rqip ketishti. O"rinlaridan turip: - Tinshlixma?! - diyishti jo"r bo"p. Men xarsillap, tilimdi chig"orip, napasim buvilip ularga bo"g"an voqiyani aytippardim. - O"zingizdi qo"lga ong, qizil botir Mizxappar. Ayp o"zimizda. Bizdan ozgina xomlik o"tipti. Omochti iplosti ayag"igamas, mo"yniga beylap ulaqtirmaganakanmiz.- dedi Qurumbo"y o"tirgani jey ko"rsatip. Men rahmat dep ag"darilip yotkan cho"chqa oxurini ustiga o"tirdim. Yo"ldashvo"y bir ayag"i yo"q istolda turgan grapindagi barmatuxadan istikonga quydita menga uzatip: - Qizil poxlavan Mizxappar, shu qo"lbola barmatuxakni ichvoring, shoyatki, ayag"izi qaltiragani to"xtasa - dedi. Men baniyyati shipo dep qo"llarim qaltirap istikondagi zahri qotildi oq urdim. Anchadan kegin Qurumbo"y: - Xo"p, mayli. Indaqa xuropotlardi yig"ishtirinarta,. partiyamizding no"vbattan tashqari plenumini boshleyeyk. Truba zovyot, vek volya ne vidatü! - dep grapindagi barmatuxadan istikonga quyip ichti dagin, gapida dovom etti: - Hurmanlik partiyamiz o"zalari, plenum ishtirokchilari, mo"htaram deptatlar. Butun dunyoga malimki, partiyamiz shu kunlarda og"ir iqtisodiy - siyosiy va moliyaviy qiyinchilixlardi boshidan kechirmag"da! Biz bugun bu moliyaviy inqirozga barham bermasak izaqqa bormimiz, dizaqqa boramiz! Partiyamizdi moliyaviy bo"xroni yuzasidan kimda qandey pikr bo"sa, marhabat, takliplarini o"rtaga teylasin. Biroz jimlixtan kegin: - Menga so"z berinar! - dep qo"lini ko"tardi Yo"ldashvo"y. - Marxabat, so"z qizilyalangayaq Yo"ldashinga - dedi Qurumbo"y trupkasiga mo"xo"rka tig"ip. Kegin mo"xo"rkani tutashtirip chekip qo"shimcha qildi: - Lokigin, hurmaxlik deptatlar, reglamentka amal qilinar. Bir soxottan ko"p gapirgan deptatti mikrapo"ni o"chiriladi. Qisqa, chuchunarlik qip gapirinar.Marxabat, uchinchi mikrapo"n .
Yo"ldashvo"yam an"anaga amal qip barmatuxadan istikonga to"ldirip quyip ichti. U yana quyyatkaniydi Qurumbo"y hay - haylap to"xtatip qolli. Shundan kegin Yo"ldashvo"y o"vzini kaptining arqasiminan buytip artip gapirishka boshladi: - Men qisqa gapiraman. Menda partiyamizdi moliyaviy inqirozdan opchig"ish ichun "Bonkani urish kerak" degan ajeyip taklip bor. Bu "Ish"ga bevosita rahbarlik qilishni zonalarda o"tirip katta tajibalar oshirgan, partiyamizdi mangu roxnamasi, donalardi donasi, genrol polko"vnik Qurumchik janobi oliylariga topshirsak. Nima diysilar? - dedi. Bu gapti eshitip men qarsak chovordim. Mamadiyor qarsak chomadi. U so"z op Yo"ldashvo"yga: - Bonkani uramiz diysizma? Yo piray! E, bonkani ursak nima bo"lishimizdi bilasizma uzi? Bonka bizi urip qo"ymasin! Gapka Qurumbo"y aralashti: - Qizilaskar Yo"ldashindi taklipi tuvra. Bizdi do"latta dindorlardi, jo"rnalislardi, siyosatchilardi qomeydi. Omo, bonkani urgandi qomameydi. Baxuzuro"linar. Bizi do"latta indaqa bonkani urganlar tiqilip yotipti.Ulardi bittasiyam qomalgani yo"q. Shuchun, urtaq deptatlar, bu taklipti men hozir ovozga qo"yaman. Qana, emasa qizilaskar Yo"ldashindi bonkani urish to"rasidagi taklipiga ovoz berinarchi, xurmatlik deptatlar. Qarshilar bitta, betaraplar bitta. Taklip ko"pchilik ovoziminan ma"qullandi. Tabriklayman, qizil botir Yo"ldashin. Qurumbo"y shunday diya trupkasini Yo"ldashvo"yga uzatip: - Chekasizmi, chekist Yo"ldashin, - do"stlik trupkasi - dedi. Yo"ldashvo"y qo"liminan trupkadan o"zini buytib zashishayt etip ortiga chistarildi: - Yo", yo", raxmat, tashakkur, apandim. Men noska o"tvoldim - dedi. - Da, nu malladesss! Noska o"tvop yaxshi qipsiz. Chunki nos bizdi ota buvamizdan qog"an milliy mo"xo"rkamiz. Iloji bo"sa xammamiz nos chekishga o"tib milliy an"analardi og"ishmey dovom ettirishimiz, kelajak avlotlarga ibrato"lishimiz kerak - deb Yo"ldashvo"ydi maqtadi Qurumbo"y. - Bonkani urish oson ishmas o"rtaq genrol, oldin loyixa, xaritalar chizip, katta tayyargarlik ko"rish kerak. Kinoda ko"rganman - dedim men. - Xovotir omang, o"rtaq qizilaskar Mizxappar. Men hammasini o"ylap miyamda pilon chizip qo"yimman. Ettaga qorang"ida turtinip yurmay kunduz kunila urip qo"yaqalamiz bonkani, vek volya ne vidatü - dedi Qo"rumboy. - Xa, indaqa bo"sa yaxshi dedim men. Shuytip uy-uyimizga tarqalishdik. Ettasiga o"gay dadam minan o"gay onamga bor xaqiqatti aytib qaytip kemasam mayendan rozo"linar deb rozi-rizolchik so"rap xayrlashtim. Men endi manaqa picha yolg"iz yarim yetimmanta. Ashi tirik yetimligimdi xesopka ob o"gay dadam minan o"gay onam menga xich qattiq gapirishmeydi. Ular shiship yig"lashdi. Mehribon o"gay onam hatto ko"ynagimdi yaqasiga tez tasir qiladaqan zaxardi tikip: - ulim, novodo qo"lga chuship qoseng yaqangdi buytip chishlagin. Osongina dunyo g"am-tashvishlaridan qutulasan dep nasaxat qilli. O"gay dadam bo"sa bechara meni bag"riga bosip ko"ziga yosh minan: - Ancha -mincha urip - tevip, kaltaklap, boshingdi boltaminan urip yorip qo"yganlarimga , prtavagaz kiydirip xovo o"tkazeydaqan shlangkasini buklap tomog"ingdan kislorot o"tkizmey qo"yganlarimga, tovoningdi pichaxminan yorip ichiga ko"ztikandi tig"ip bedapayada uzuuuun qamchiminan savlap quvlaganlarimga rozo"g"in - dedi. Silaram xaqqinardi xolol qilinar - dedim men. Bu gapimdi eshitip o"gay dadam minan o"gay onam osmonga qorap yig"lab bo"riga o"xshap ulishti. Qo"ni-qo"shnilar xayron. Mizxappar armiya ketyapti shekili dep. Ayniqsa itim Tsezerü minan xayrlashyatkanimda qo"shnilaram yig"lavorishti. Men Tsezarüdi mo"ynidan quchaqlap - Bo"pti emasa, Tsezarjon, bir peytlar qarindoshlaringdi so"yip ulpatlarimga yedirvorganiydim. Rozi o"g"in, hayr, o"shna. Sen ancha - mincha ulpattan, do"sttan ishonchliraqsan.Do"stim dep ishanganlarim meni qo"llarimdi, qo"ltig"imdi uqalab zum o"tmey meni boshqalarga yomonleydi. Sen it qiyopasidagi odamsan. Do"stlarim esa odam qiyopasidagi qanjiq itlarakan. Apsus, ming apsus, it tilidan xich qayda dars berishmaydi. O"qitishsa it tilini o"rganip ashi tilda ilmiy ish yoqlarittim. It tilida she"rlar yozip qomoqxonadan senga jo"natarittim - dedim. Itim bechora kaltagina dumini likkillatip g"inship yig"ladi. Senam bergan suvaklaringa rozio"g"in dedi shekilikta. Men xurjundi ko"tarip ko"chaga chig"ip ketyatsam o"gay dadam yig"lap: - Ulim, bir militka to"qtap tur, men hozir - dep uyga kirip ketti. Kegin "Zenit" rusumlik pataparatimizdi apchig"ip: - suratga chuship qo"yyeyk , sen Mizxappar o"rtada tur.Hamma kulip tursin, hozir manabettan qushcha uchip chig"adi - dedi. Shuytip suratka chushtik. Meni o"gay dadam minan o"gay onam, mahalla - ko"y, qo"ni-qo"shni, yoshu-qari, yoru birodarlar, heshu aqrabolar ko"zlarida yoshminan qo"l siltap kuzatip qolishti. Itim bechara Tolmozorgacha menga ergaship kelli. Qayt dep shuvvalo yalinsamam kelovrdi. Noiloj pochcham bergan kirza etigimminan jag"iga besh - olti matta tepuvdim iney ketdi. Aytilgan jeytka borsam jamaxat jam bitta men kam bo"p turganakanman. Qurumbo"yga ergaship yo"lga chig"dik. Yo"l yursagam mo"l yurip bir tepalikka yetkanimizda Qurumbo"y to"xtashka buyurdi. Xoyran bo"p to"xtadik. Shunda Qurumbo"y safar xaltasini yerga qo"yib undan mushtey, mushtan kattaraq toshlardi olli. Kegin toshlardi bizga tutqazdi dagin, o"zi yigirma metrcha jeyga yurip borip bir to"nkaga kansarva bonkasini qo"ydi. So"ng bizdi yanimizga kep: - Ha, qona emasa, urinar bonkani! - dedi. - Nega? dedim men xayron bo"p. - Buni bonkani urishka nima olaqasi bor? - dedi Yo"ldashvo"y. - O"zlaring bonkani uramiz diyishdinu. Ana bonka. Nega urishmayapsan, vek volya ne vidatü? - dedi Qurumbo"y xayron bo"p. Bu gapti eshitip Mamadiyor ovozini chig"ormey yelkalarini silkitip kulovrdi dagin, kulovrdi.Kulo"rip qo"lidan toshi chuship ketti. Unga Yo"ldashvo"y jo"r bo"lli. Endi menam kulaman dep tursam, Qurumbo"y achchuvi chg"ip Mamadiyordi xippa tomog"idan bo"g"di dagin: - Yyenangdi polondaqasiga kulyapsanmi-a, ey?! - dedi. Kegin bizga qorap: - Nega hanqayib turishipsan, yardamlashishsengo"meydima? Bundey chiqin xoyindi mo"yniga tosh beylap daryoga cho"ktireyeyk! - dedi. Qoreng, shunday tentak odam partiyamiz roxnamasi bo"sa, biz qandey qip xo"kmat teppasiga kelamiz, Saytmirat aka? Shulardi ko"reyeeyep turip ko"ynagimdi yaqasidagi zaxardi chishlavogim kelli.
Mayli emasa. Men endi uyga borey. Butun dunyodagi o"zbek Vatandoshlarga solom aytip qo"ying.
Hurmatminan qizilyalang"ayaq Mizxappar.
Mizxapparning to"qqizinchi maktubi
Saytmirat aka, yaqinda qoreng, Qurumbo"ydi jin cholip ketsa bo"lama.Havariz bor, bechara Qoradayrani bo"yidagi qamishzorga chayla qurip muxojiratta yashayatuvdi. Ovvollariyam ko"zlari bejo bo"p, olma - kesak terip yuraritti. Endi tomomila tentago"pqoldi, boyaqish. Uni jinnio"pqog"anini jahonda birinchi bo"p men sezip qollim.
U ishpionskiy kinodagiga o"xshap: - Radada - daaaaaaaan! - dep turip meni pajennik kamandada ishleydog"on pochcham tuvilg"an kunimga bergan kirza o"tigimga tikilip qoldi dagin: - Qrasnaarmeys Mizxappar, prikazivayu ot imeni revo"lyusiyonnogo kamketa nemedlenna sûmayte sapagi!- dedi. Pachemu? - dedim men xoyran bo"p. - Atstavitü, qrasnagvardeys Mizxappar ! Ne zadavatü glupiye vopro"si! Nasha partiya u pro"posti! Na grane ishsheznaveniye! - dep bag"irdi u. Men o"tigimdi chechip paytamaminan turippan buytip. Qurumbo"y o"tigimdi op atvetkaminan tovonlarini ko"chirip teyladi. Men xoyran bo"p: - Tovorishch kamandur, chto" za eta akt vandalizma? - desam agar Qurumbo"y: - bu o"tigdi tovonlariga bizdi ovozimizdi eshitip turish ichun spesslujbalar qo"ng"iz o"nnatkan bo"lishi munkim - dep juvoppardi. Muna endi shuytip tovoni yo"q etixlardi kiyip yurippan. Tunovgun qoreng, Qurumbo"ylardikiga maxtapta o"qiydaqan jiyani keganakan. Maxtaptan nari katakbuysini sag"inip. Qurumbo"y ashi Kalmurza degan jiyanini dermantindan qilingan popkasini op, pichaxminan tilip, yirtip, tilka - pora qipteylapti. Kalmurza yig"lap: - Tog"ajon, nimaga popkamdi buytip yirttiz?! - desa Qurumbo"y: - Popkanga MXX mikro peredachchik o"nnatkan bo"lishi extimoli bor - depti. Kegin indeyslardi tamagavkasiga o"xshagan boltani op xolamdi hay - haylashigayam ixtibor bermey uydi duvollarini chopip, shuvaxlarini ko"chirip teylapti. Kegin lo"mminan uydi taxta pollarini ko"chiryatkanakan xolam bechara ko"chaga chig"ip: - Yardam berinaaaar! Bolamdi tomi ketip qolli! - dep paryot chekkanakan machitka ketyatkan Lattaqishlaq mahallasini domlasi shayx Gaynutdin hazratlari yug"irip kiripti dagin, Qurumbo"ydi insopka chag"irsa Qurumbo"y domlani kekirdagidan xippa buvip duvolga tirapti. Kegin: - Govori, kto tebya poslal?! Na kogo tû rabotayeshü kazel?! Govori, skatina! Iyaginga soxta saûal jovshtirvollingma diyman! Atvechay seychas je! - dep domlani soqolidan buytip tortipti. Tortsa domlani soqoli uzulip ketipti. Qurumbo"y xoyran bo"p tursa domla: - Ne ubivayte menya, tovarish Qurumbo"y ya vsyo rasskaju! Da, priznayusü srazu, chto ya yavlyayusü taynûm agentom menturû. Rabotayu starshey mulloy v mestnom mechete. A chto prikajete delatü? Kak to nado prakormitsya. Doma yestü deti i jana molodaya. Oni ojidayut menya. Tak chto proshu Gospodom bogom otpustitü menya. Za mnoy, kak govoritüsya ne zarjaveyet. To yestü, otpushchu vashi grexi, moy sûn - depti.
Bu gaplardi eshitip Qurumbo"ydi butunley tomi ketipti. Kakras ashi mament mahalla kamket kepqopti dagin, paxtalik shimini kistasidan tilponini op jinnixonaga zuvonak qipti. Psixburgadayam dorvozani tagida poylap turganakami, bir zumda kirip kepti. Mahalla kamket ularga vaziyatti yotig"iminan chuchuntiripti: - Bu odam siyosatminan shug"illanip biroz vosvosaga chuship shunaqa gangirvosho"pqoldi depti. - Yolg"on! O"vzinga qorap gapir! Men dunyodagi eng sog"lom odamman! Olamdagi tamomi pilaso"piyalardi rodanachaynigi men bo"laman! Olim palit o lagman!- dep bag"iripti Qurumbo"y. - Yaxshi, yaxshi- depti duxtirlardi kattasi. Kegin Qurumbo"ydi tinchlantirip dovom etipti: - Siz bulardi gapiga millaqo ixtibor bermeng. Biz sizdi xaliq va vatan olliga qig"an mislsiz xizmatlarizi qadirleymiz. Shu chun manavi arzimas so"vg"ani qabul qilgaysiz. Bu ko"ynaxti sizga xalqimiz, qolovrsa xurmaxlik przdntmiz nomidan so"vg"a qilamiz. Bu qimmatlik so"vg"ani mo"htaram przntmizdi shaxsan o"zlari berip jvardilar. Yaxshi kunlarda kiyip yursin dedilar. Qana emasa, bir kiyip ko"ringchi sizga tuvra kelamakan. E, anaaaa! Xutti o"zizdi razmerizakanta. Qullug"o"sin. Yarashkanini qoreng! Omale, yengi saaaal uzunrag"akan, mayli xichqisi yo"q. Yengilarini buytip yig"ishtirip qo"ysagam bo"ladi. Duxtir shuytip allap Qurumbo"yga kiydirilgan ko"ynaxti yengilarini tezlikminan marsko"y uzel qip beylap teylapti. Shuytip Qurumbo"y yana jinnixonaga chushti. Ettasiga bu shum xabardi eshitip Yo"ldashvo"y, men, Mamadiyor ucho"vimiz cho"chqaxona xarobasidagi rezidensiyamiz kiro"rishiga partiyamizdi boyrag"ini teskari o"nnatip qo"ydik dagin yamtani meydalap maslaxat qip irrilleydigan qo"ydi go"shtidan dorilikka sho"rva qip Qurumbo"ydi ko"rgani jinnixonaga bordik. Yo"l - yo"lakay Yo"ldashvo"y Qurumbo"yga achinip: - Bechara, bir xesopta jinnixonaga chushkaniyam yaxshio"pti. Binasa qip shuyettan paspo"rt ovosa pinsaga o"tvoladi - dep qo"ydi. Biz jinnixonaga borip xoyran qollik. Bu jinnixona deganini nomi xunugo"g"animinan Qrim, Tsxaltubalardi singari kurort zo"neykan. Dam olip, ulpatlarminan osh qip jiydaqan jidaaaa bir ajeyp, baxovo, shinam jeylarakan. Bir mahal mindey qorasak, Qurumbo"y "Xaloyiq so"zi" gaziytasidan qalpaq qip kiyip mehribon do"xtirlardi nazoratida darag"lardi axakminan oqlayatkanakan. Eynida Amirkani boyrag"iga o"xshash yo"l - yo"l ko"ynak, ayag"ida qo"njisi qirg"ip teylangan piyma. Borip solom bersak, Qurumbo"y bizdi tanimadi. U meni qo"limdagi dori sho"rva jeylangan xurjunga qorap: - O"shna, qo"lizdegi yuk nechi kila keladi? - dedi. Bu gapti eshitip Mamadiyor menga qoradi. Men Yo"ldashvo"yga qoradim. Kegin uchalamiz shu axvolga chuship qog"an kamandurimizdi achchiq qismatiga achinip yerga qoraganimizcha duxtirlardanam uyatmey unsiz yig"ladik. Oxiri Mamadiyor chidomey: - Bu yana nima ko"rgilik, Kamandur?! - dep Qurumbo"ydi buytip quchag"lavoluvdi "Xaloyiq so"zi" gaziytasidan qilingan qalpaq Qurumbo"ydi boshidan chuship ketti. Shunda xutti chala - pucha o"rilgan buvdeyzorga o"xshatip naridan - beri qirtishlangan Qurumbo"ydi chachlariga qorap turip battar yig"lavordik.Becharani tindaxlariyam vo"sip parandalardi tindag"iga o"xshap ketipti.Qayillip ketkan tindaxlarini ko"rip qalmaxmi diysiz. Qoreng, endi. Shundey Donishment odam shuytip tentago"pqosa. E, teskari aylaneydaqan kaj raptor palak! - dep uyga keguncha yig"lap kellik. Ayniqsa uni "Voqtlar kelip muxolipatchilardi hammasi SNB chi, SNB chilar esa muxolipatchi bo"p chig"masa dep qo"rqaman" degan gaplarini eslap haqiqatanam bu dunyoda yaxshiga kun yo"g"akan dep qo"ydik. Shunaqa dunyoyakan. Mayli emasa, Sayitmirat aka. Suvax bersa dumini likillateydaqan qo"ylardi terisini kaustichiskiy sodaminan uyitip, oshlap, xirom qp teri bozorga apchig"ishim kerak. Barcha muxilopotchilarga solom ayting. Hurmatminan Mizxappar.